Lactose là dạng đường thường thấy chủ yếu trong sữa mẹ, sữa bò,..và các sản phẩm làm từ sữa. Lactose cung cấp đường rồi chuyển hóa thành năng lượng cho sự hoạt động của não và cơ thể. Nó có thể làm phân mềm hơn, giúp cho các lợi khuẩn đường ruột là Bifidus và Lactobacillus và đồng thời tăng cường hệ miễn dịch, tiêu hóa ở trẻ.
Lactose khi vào đến ruột sẽ chia ra thành 2 loại đường là glucose và galactose, nhờ vào loại men có tên lactase. Loại men này do các vi nhung mao của ruột tạo ra. Nếu không có hoặc thiếu hụt loại men này thì cơ thể của trẻ sẽ không dung nạp lactose hay gọi là bất dung nạp đường lactose.
Hiểu 1 cách đơn giản, trẻ không dung nạp lactose là tình trạng trẻ không có khả năng tiêu hóa và hấp thu đường lactose. Hậu quả là đường lactose dư thừa không được hấp thu sẽ xuống ruột già và chịu tác động bởi các vi khuẩn lên men để tạo thành axit lactic, gây ra các triệu chứng như: Trẻ bị chướng bụng, tiêu chảy, đi ngoài phân chua do có chứa axit lactic, trong phân thấy có nhiều bọt, thậm chí có thể xuất hiện hăm đỏ da quanh hậu môn… Mức độ của các triệu chứng phụ thuộc vào lượng lactose hấp thụ nhiều hay ít.
Các loại không dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh bao gồm:
- Bất dung nạp lactose nguyên phát: Là trường hợp thường gặp và phổ biến nhất trong những trường hợp không dung nạp lactose ở trẻ sơ sinh. Trường hợp bất dung nạp lactose này xảy ra do thiếu hụt lactase tương đối, thường gặp phải ở những trẻ đã lớn và dinh dưỡng được thay thế. Khi trẻ thay thế sữa bằng thực phẩm khác hoặc ít sử dụng các sản phẩm từ sữa thì enzym lactase sẽ giảm xuống. Đến khi sử dụng lại thì trẻ không dung nạp lactose vì lúc này cơ thể đã bị thiếu hụt enzym lactase tương đối.
- Bất dung nạp lactose thứ phát: Là do tổn thương ruột non do vi khuẩn, virus gây nên. Trẻ không dung nạp lactose thoáng qua, có thể hồi phục được nếu như viêm dạ dày ruột được giải quyết. Tuy nhiên, nếu như trẻ bị tiêu chảy lâu ngày thì có thể dẫn tới niêm mạc ruột bị tổn thương, làm men lactase không sinh ra đủ, dẫn tới cơ thể không thể hấp thu lactose và gây ra hiện tượng trẻ không dung nạp lactose.
- Bất dung nạp lactose bẩm sinh: Ở trường hợp này thì tỉ lệ trẻ mắc phải thấp hơn hẳn so với 2 trường hợp trên. Nó thường biểu hiện ngay sau khi trẻ được sinh ra, nguyên nhân là do rối loạn nhiễm sắc thể ngăn cản không cho sản xuất ra enzym lactase.
Trẻ không dung nạp lactose sẽ bị tiêu chảy kéo dài, dẫn tới suy dinh dưỡng nặng, kém ăn và chậm lớn. Vì thế cần phải theo dõi trẻ để phát hiện ra những biểu hiện kịp thời và có cách điều trị, chăm sóc hợp lý.