Thủy đậu gây ra những nốt phồng rộp khiến da ngứa ngáy, đau rát, khó chịu, để lại những vết sẹo lồi, sẹo lõm mất thẩm mỹ; nhiều trường hợp có thể biến chứng đe dọa tính mạng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và tâm lý người bệnh. Để hạn chế tối đa nguy cơ viêm nhiễm, biến chứng và di chứng sau bệnh, người bệnh cần có chế độ chăm sóc kỹ lưỡng, nhất là những vùng da bị tổn thương. Vậy, nếu mụn nước xuất hiện trên vùng da đầu, bị thủy đậu có được gội đầu không? Gội như nào là đúng cách? Làm sao để phòng ngừa thủy đậu?
BS Nguyễn Văn Quảng – Quản lý Y khoa vùng 4 khu vực miền Bắc, Hệ thống tiêm chủng VNVC: “Thủy đậu là bệnh lý tưởng chừng lành tính nhưng tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ biến chứng, di chứng và tử vong nếu không được chăm sóc và điều trị đúng cách. Tiêm đầy đủ vắc xin phòng bệnh thủy đậu cho trẻ em và người lớn là phương pháp phòng ngừa hiệu quả, cần được thực hiện đúng lịch cho trẻ em và càng sớm càng tốt cho người lớn. Trước khi có vắc xin phòng thủy đậu, mỗi năm Hoa Kỳ có đến khoảng 4 triệu người mắc bệnh thủy đậu, trong số đó có hàng trăm ngàn ca biến chứng, hơn 10.500 người phải nhập viện và khoảng 100 – 150 người đã tử vong. Tuy nhiên, sau khi có vắc xin (vào năm 1995), chỉ trong 25 năm, Hoa Kỳ đã ngăn ngừa được 91 triệu ca mắc bệnh, 238.000 ca nhập viện, chặn đứng 2.000 ca tử vong do thuỷ đậu.”
Các triệu chứng khó chịu của bệnh thủy đậu
Thủy đậu là bệnh lý truyền nhiễm cấp tính do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây là loại virus thuộc họ Herpes Virus, thường tấn công và gây tổn thương đến da, màng nhầy, các mô và dây thần kinh, dễ lây nhiễm, có khả năng lây lan vô cùng nhanh chóng thông qua đường hô hấp, khi người bệnh/người lành mang trùng nói chuyện/hắt hơi/ho và tiếp xúc trực tiếp với tổn thương.
Theo Bộ Y tế, tỷ lệ lây nhiễm bệnh thủy đậu ở những người chưa có miễn dịch do chưa mắc thủy đậu trước đây hoặc chưa tiêm vắc xin phòng thủy đậu rất cao, lên đến 90%.
Thủy đậu có thể gặp ở mọi đối tượng, kể cả trẻ lớn, trẻ tiền học đường, trẻ vị thành niên, thanh niên, người lớn và người cao tuổi. Đặc biệt, trẻ em dưới 5 tuổi nằm trong nhóm có nguy cơ mắc bệnh thủy đậu cao nhất. Cùng với khả năng lây lan mạnh mẽ, trường học, bệnh viện, công sở… trở thành khu vực nguy cơ cao xuất hiện các ổ dịch thủy đậu.
Ở trẻ em, thủy đậu thường có diễn biến tương đối lành tính, có thể tự khỏi nếu được chăm sóc tốt mà không cần phải nhập viện điều trị. Tuy nhiên, đối với các đối tượng yếu thế như trẻ sơ sinh, phụ nữ mang thai và người mắc chứng suy giảm miễn dịch, bệnh thủy đậu có thể diễn tiến theo chiều hướng nặng dần, nguy cơ cao diễn tiến thành các biến chứng nội tạng nguy hiểm như viêm cơ tim, viêm phổi, suy hô hấp, thậm chí tử vong.
Triệu chứng nhiễm trùng điển hình của bệnh thủy đậu là những nốt phát ban và mụn nước chứa dịch lỏng gây ngứa ngáy, với kích thước nhỏ chỉ từ 1 – 3mm trên nền da phù nề, sưng đỏ xuất hiện khắp cơ thể, kể cả mặt, ngực, thân mình, vùng sinh dục,… Những mụn nước này có thể vỡ ra, lây lan sang các vùng da xung quanh và có thể lây lan cho người khác nếu tiếp xúc với dịch tiết từ mụn nước thủy đậu.
Bệnh thủy đậu thường lành tính, nhưng nếu không được chăm sóc, giữ gìn vết thương sạch sẽ, cẩn thận và thực hiện điều trị đúng cách theo chỉ định của bác sĩ, nguy cơ biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng xấu đến tâm lý, sức khỏe, thậm chí là tính mạng của người bệnh là rất cao. Các biến chứng thủy đậu thường gặp gồm có:
- Vùng da tổn thương do phát ban, mụn nước bị bội nhiễm do liên cầu gây mủ và/hoặc tụ cầu vàng. Theo nghiên cứu về vắc xin thủy đậu năm 2017 được thực hiện bởi Anne A Gershon (nhà khoa học chuyên nghiên cứu về chủng Herpes Virus), các tổn thương do nhiễm trùng thứ phát với liên cầu khuẩn xâm lấn nhóm A có thể khiến tình trạng bệnh thủy đậu trở nên nghiêm trọng, cần nhập viện điều trị, có thể tử vong.
- Ở trẻ em thường xuất hiện các biến chứng lên hệ thần kinh trung ương khác như viêm màng não (tỷ lệ 4,4 – 11% trong số các trường hợp nghi ngờ viêm màng não do virus), rối loạn tiểu não (tỷ lệ mắc mới 1/40.000 trẻ), viêm não (thủy đậu là nguyên nhân đứng thứ 2 trên thế giới gây viêm não do virus với tỷ lệ mắc mới 0,2/100.000 trẻ trong độ tuổi 5 – 6 với tử lệ tử vong lên đến 9 – 20%), thường xảy ra sau khi phát ban kéo dài khoảng 21 ngày. Ở người lớn, có thể xuất hiện các biến chứng thần kinh như hội chứng Guillain-Barré, hội chứng Reye, viêm tủy cắt ngang,…
- Các nhiễm trùng nội tạng khác như viêm phổi, suy hô hấp, ho ra máu, viêm cơ tim, viêm thận cấp, viêm gan, xuất huyết, viêm khớp, tổn thương giác mạc,…
- Phụ nữ mang thai mắc thủy đậu trước 5 ngày dự sinh hoặc trong vòng 48 giờ sau sinh, gọi là thủy đậu chu sinh, trẻ sinh ra nguy cơ cao lây nhiễm thủy đậu từ mẹ, tiến triển thủy đậu sơ sinh khiến trẻ bị nhiễm trùng nặng và hội chứng thủy đậu bẩm sinh (CVS) khiến trẻ dị dạng hay khuyết tật bẩm sinh, thiếu sản chi, não nhỏ, tổn thương sẹo trên da, teo chi do nhiễm trùng ngang qua hàng rào nhau thai với tỷ lệ tử vong trong vài tháng đầu sau sinh rất cao, lên đến 30%.
Tuy nhiên, bệnh thủy đậu hoàn toàn có thể phòng ngừa hiệu quả bằng việc tiêm đầy đủ 02 mũi vắc xin phòng thủy đậu cho trẻ em từ 9 tháng tuổi (Đối với vắc xin Varilrix) hoặc 12 tháng tuổi (Đối với vắc xin Varicella và Varivax) và người lớn chưa có kháng thể với Herpes Zoster do chưa mắc thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin phòng thủy đậu. Lưu ý, không tiêm vắc xin phòng bệnh thủy đậu cho người mắc chứng suy giảm miễn dịch nặng hoặc cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi tiêm.
Người bị thủy đậu có được gội đầu không?
CÓ. Người bị thủy độ hoàn toàn có thể gội đầu. Cơ thể con người không ngừng trao đổi chất và bài tiết chất thải, theo đó mồ hôi tiết ra nhiều, nếu không được vệ sinh sạch sẽ, da đầu có thể trở nên bết dính, kém vệ sinh, dẫn đến những nốt phỏng rộp, mụn nước xuất hiện trên da đầu và tăng nguy cơ nhiễm trùng, bội nhiễm và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm.
Bên cạnh đó, da đầu là vùng da vô cùng mẫn cảm, việc không gội đầu khi bị thủy đậu cũng khiến da đầu người bệnh trở nên ngứa ngáy, khó chịu, kích thích người bệnh gãi đầu nhiều hơn, gây tổn thương da, nhiễm trùng nặng hơn, nguy cơ cao để lại sẹo. Do đó, việc vệ sinh da đầu và gội đầu là vô cùng quan trọng để đảm bảo sức khỏe da đầu và sức khỏe tổng thể của người bệnh.
⇒ Tìm hiểu thêm: Bị thủy đậu có được tắm không? Kiêng nước có giúp nhanh khỏi.
Gội đầu có lợi ích gì với người mắc thủy đậu?
Tắm rửa sạch sẽ cơ thể nói chung và gội đầu đúng cách nói riêng mang lại rất nhiều lợi ích cho người mắc thủy đậu, gồm:
- Loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn trên da đầu
Vi khuẩn và bụi bẩn có thể gây kích ứng và nhiễm trùng cho da đầu của người mắc thủy đậu. Bằng cách gội đầu đúng cách, đều đặn, sẽ giúp loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn từ da đầu, giảm nguy cơ nhiễm trùng, kích ứng da và bội nhiễm.
- Giảm ngứa da đầu
Gội đầu đúng cách có thể giúp làm sạch sâu, loại bỏ tế bào da chết và tạp chất, từ đó giúp giảm ngứa da đầu, hạn chế thói quen gãi/cào/chà xát da đầu khi ngứa, hạn chế tối đa trường hợp các nốt mụn nước xuất hiện trên da đầu bị vỡ, gây viêm nhiễm và lở loét.
- Giúp tóc sạch sẽ, khỏe mạnh, hạn chế bết dính do thủy đậu
Bằng cách loại bỏ dầu nhờn, tạp chất và vi khuẩn, gội đầu giúp tóc sạch sẽ hơn, ngăn chặn tình trạng tóc bết dính do thủy đậu, giảm tình trạng gãi đầu và kích ứng da đầu.
⇒ Xem thêm: Bệnh thủy đậu cần kiêng những gì?
Loại dầu gội nào phù hợp với người bị thủy đậu?
- Dầu gội dịu nhẹ, không chứa sulfate
Các hợp chất sulfate trong dầu gội thường gây khô da đầu và kích ứng. Do đó, nên chọn các dầu gội không chứa hoặc ít chứa sulfate. Đồng thời, nên ưu tiên lựa chọn các dầu gội lành tính, dịu nhẹ, không gây kích ứng cho da đầu như dầu gội dành cho trẻ em hoặc dầu gội dành cho da nhạy cảm, dễ kích ứng.
Bên cạnh đó, cồn thường là một thành phần thường có mặt trong bảng thành phần của nhiều loại dầu gội đầu trên thị trường hiện nay, giúp tăng cường làm sạch da đầu. Tuy nhiên, cồn có thể gây khô da và gia tăng tình trạng kích ứng các vết thương hở do mụn nước vỡ ra. Do đó, nên tránh các dầu gội có cồn.
- Dầu gội thảo dược giảm ngứa kháng viêm
Một số dầu gội có bổ sung tinh dầu hoặc chiết xuất từ các loại thảo mộc tự nhiên lành tính, có tác dụng làm dịu da như lô hội, cúc la mã, bồ kết… rất tốt cho da đầu đang nhạy cảm, dễ bị tổn thương. Bên cạnh đó, trong hầu hết các loại dầu gội thường chứa một lượng hương liệu nhất định để tạo hương thơm cho máu tóc, tuy nhiên, các loại hương liệu có thể gây dị ứng hoặc kích ứng da đầu. Vì vậy, nên chọn các loại dầu gội chứa các thảo mộc tự nhiên lành tính và không chứa hương liệu.
Ngoài ra, dầu gội nên có độ pH trung tính, không quá kiềm hoặc quá axit, khoảng 5, 5 – 6 độ pH là lý tưởng cho da đầu đang bị nhạy cảm do thủy đậu.
Hướng dẫn từng bước cách gội đầu khi bị thủy đậu cho trẻ và người lớn
Việc gội đầu không đúng cách khi bị thủy đậu có thể trực tiếp gây ra nhiều hậu quả và biến chứng nguy hiểm. Do da đầu nhạy cảm, dễ bị tổn thương khi bị thủy đậu, việc chà xát mạnh khi gội đầu có thể làm vỡ các nốt thủy đậu, khiến chúng lây lan và nhiễm trùng. Khi các nốt thủy đậu bị vỡ, virus dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua vết thương, gây bội nhiễm và lây lan sang các vùng da lành lặn khác. Làm vỡ các nốt thủy đậu khiến quá trình lành thương bị ảnh hưởng, dễ để lại sẹo lõm, sẹo lồi và thâm trên da đầu.
Do đó, khi bị thủy đậu, cần hết sức lưu ý khi gội đầu, nên gội một cách nhẹ nhàng bằng nước ấm, không chà xát mạnh, không dùng các chất tẩy rửa mạnh gây kích ứng và thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Nghiêng đầu nhẹ về phía trước, dùng tay vò nhẹ tóc để thấm ướt mái tóc.
- Bước 2: Cho một lượng nhỏ dầu gội lên tóc, massage và tạo bọt nhẹ nhàng. Tuyệt đối không được chà xát mạnh.
- Bước 3: Dùng nước ấm để xả sạch bọt dầu gội. Lưu ý thao tác nhẹ nhàng, cẩn thận, không làm vỡ/xước các vùng da đầu bị tổn thương.
- Bước 4: Lau khô đầu nhẹ nhàng bằng khăn mềm, sạch và để tóc khô tự nhiên, không nên dùng máy sấy.
- Bước 5: Sử dụng thuốc xanh Metylen và thuốc kháng sinh khi mụn nước bị bể sau khi gội đầu để ngăn ngừa nguy cơ viêm nhiễm và lây lan.
Những lưu ý khi gội đầu cho người mắc trái rạ
Khi gội đầu cho người mắc trái rạ, cần lưu ý thao tác cẩn thận, thực hiện đúng cách để đảm bảo làm sạch da đầu một cách nhẹ nhàng, ngăn ngừa nguy cơ tình trạng phát ban, mụn nước trở nên trầm trọng hơn.
- Không nên gội đầu quá thường xuyên
Gội đầu quá thường xuyên với tần suất liên tục có thể làm mất cân bằng tự nhiên của dầu và độ ẩm trên da đầu, gây ra tình trạng mất nước, da đầu khô, dễ bong tróc và kích ứng. Thường xuyên gội đầu cũng có thể loại bỏ quá mức lượng dầu tự nhiên trên da, khiến da đầu tăng cường sản xuất dầu, làm tình trạng phát ban, phỏng rộp xuất hiện trên da đầu trở nên trầm trọng hơn, dễ viêm nhiễm và lở loét. Đối với người mắc trái rạ, cần đặc biệt chú ý về tần suất gội đầu không nên quá dày, quá thường xuyên, tần suất tối ưu là 2 – 3 lần/tuần.
- Không nên tắm gội quá lâu
Tắm gội quá lâu có thể làm da đầu mất nước, gây ra tình trạng khô rát da đầu, khiến các triệu chứng do trái rạ gây ra diễn biến theo chiều hướng xấu hơn. Đồng thời, việc tắm gội quá lâu khiến những nốt mụn nước chứa dịch mềm vảy, dễ bị vở/rỉ dịch làm viêm loét vùng da bị sang thương và dễ dàng lây lan sang các vùng da khác, kéo dài thời gian khỏi bệnh và phục hồi. Do đó, việc tắm gội nên diễn ra nhanh gọn để giảm thiểu tác động tiêu cực lên da đầu và các triệu chứng trái rạ nói chung.
- Sử dụng nước ấm vừa, không quá lạnh hoặc quá nóng
Nước tắm quá nóng có thể làm da trở nên nhạy cảm, gây kích ứng và làm khô da, trong khi nước tắm quá lạnh có thể làm giảm tuần hoàn máu tới da đầu, tất cả đều khiến tình trạng phát ban, mụn nước do trái rạ gây ra trở nên nghiêm trọng hơn, kéo dài thời gian khỏi bệnh, vết thương khó lành. Việc sử dụng nước ấm vừa phải khi tắm hoặc gội đầu không chỉ giúp loại bỏ bụi bẩn mà còn giữ được cân bằng độ ẩm trên da và hạn chế tối đa nguy cơ kích ứng da đầu, đẩy nhanh tiến độ phục hồi của bệnh.
- Không chà xát mạnh lên da đầu
Khi gội đầu, việc chà xát mạnh có thể làm các nốt mụn nước, phát ban xuất hiện trên vùng da đầu bị vỡ, chảy dịch, lây lan, viêm nhiễm, lở loét, thậm chí bội nhiễm, tăng cao nguy cơ đau dây thần kinh sau Herpes. Thay vào đó, khi gội đầu cần massage nhẹ nhàng và tránh cọ xát quá mạnh lên vùng da đầu.
- Sử dụng khăn mềm để thấm khô tóc và da đầu
Việc sử dụng khăn mềm giúp thấm hút dầu thừa và nước trên da đầu một cách nhẹ nhàng và không làm tổn thương da đầu.
- Nếu không may bị vỡ các nốt thủy đậu thì nên xử lý như thế nào?
Trong trường hợp chẳng may người bệnh bị vỡ các nốt thủy đậu trong quá trình gội đầu, nên xử lý bằng cách rửa sạch da đầu và nốt mụn bị bể với nước sạch và dung dịch nước muối sinh lý để ngăn ngừa lây lan, viêm nhiễm.
Lưu ý, tránh sử dụng bất kỳ các loại sản phẩm chăm sóc tóc nào chứa hóa chất gây kích ứng mạnh, tránh làm tổn thương da đầu, lây lan phát ban, viêm nhiễm, lở loét và khiến vết thương lâu lành. Nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng, người bệnh cần nhanh chóng đến các cơ sở y tế gần nhất để tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu để được tư vấn và điều trị đúng cách.
Kết luận
Vậy, thắc mắc “bị thủy đậu có được gội đầu không?” đã được giải đáp. Hoàn toàn có thể gội đầu khi bị thủy đậu. Tuy nhiên, cần gội đầu đúng cách, nhẹ nhàng, cẩn thận và lựa chọn các sản phẩm dầu gội lành tính, tránh gây kích ứng, tổn thương vùng da có phát ban, mụn nước do thủy đậu. Việc gội đầu không đúng cách có thể gây tổn thương da đầu, viêm nhiễm, lở loét những nốt phát ban và mụn nước, nguy cơ cao biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe và tính mạng hoặc có thể để lại di chứng đau nhức thần kinh lâu dài.
Để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm và mắc bệnh thủy đậu, trẻ em và người lớn chưa có kháng thể Herpes Zoster Virus cần hoàn thành phác đồ tiêm ngừa vắc xin thủy đậu càng sớm càng tốt, nhất là vào thời điểm trước mùa cao điểm của thủy đậu từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm để sớm hình thành kháng thể, đẩy lùi sự tấn công của VZV và biến chứng của thủy đậu gây ra.