Suốt gần 2 năm qua, dư luận trong nước có lúc đã sôi nổi về một loại “thần dược” mang tên “cao xương ngựa” – bán chủ yếu bởi Công ty Chu Việt, và trên các phương tiện thông tin đại chúng, thường xuyên có những bài viết, quảng cáo cho “thần dược” này.
Nhưng ngày 21/12/2007, Bộ Y tế đã công bố kết quả thanh tra sản phẩm”cao xương ngựa”, đồng thời yêu cầu Công ty Chu Việt phải ngừng sản xuất, kinh doanh và quảng cáo sản phẩm vì chưa công bố tiêu chuẩn và chưa được phép lưu hành!
Vậy “thần dược” cao xương ngựa là gì?
Có trụ sở tại số 4A đường Đặng Văn Ngữ, quận Phú Nhuận, Công ty cổ phần Tài chính, đầu tư Chu Việt bắt đầu quảng cáo và kinh doanh “cao xương ngựa” từ năm 2005 với các sản phẩm như cao ngựa bạch, cao ngựa màu, cao ngựa kim, giá từ 1 triệu đến 2 triệu đồng/lạng tùy theo loại (nhưng tại các công ty dược liệu khác, mỗi lạng chỉ có giá từ 300 nghìn đến 400 nghìn đồng).
Theo tìm hiểu của chúng tôi, nguyên liệu nấu cao được Công ty Chu Việt mua từ… Hà Tây và trong hóa đơn, chỉ ghi chung chung là xương ngựa. Điều đáng nói là cả 3 loại cao đều đóng gói như nhau nên người mua chỉ còn biết phân biệt vào tên in trên nhãn, chứ chẳng thể xác định chắc chắn đâu là cao ngựa bạch, đâu là cao ngựa kim và đâu là cao ngựa màu.
Căn cứ vào những quảng cáo của Chu Việt, thì cao xương ngựa “giúp bồi bổ cơ thể người mới ốm dậy, đau nhức gân xương, kinh nguyệt không đều, trẻ em còi xương, biếng ăn…, ngày xưa chỉ vua chúa mới được dùng”, cùng một số bệnh về hệ xương khớp.
Thời điểm 2006, “cao xương ngựa” của Công ty Chu Việt ngày càng nổi tiếng khi xuất hiện liên tục trên nhiều tờ báo, kể cả một vài tờ báo chuyên về y học. Tuy nhiên, theo ý kiến của nhiều chuyên gia dinh dưỡng, thành phần xương ngựa chủ yếu gồm các chất khoáng như calci, phosphat, keratin cùng một ít axit amin…, nghĩa là chẳng khác gì xương của các loại động vật khác như trâu, bò.
Tuy nhiên, điều quan trọng là không phải bất kỳ ai cũng có thể dùng được, nhất là những người đang mắc phải các bệnh lý về sỏi thận, sỏi bàng quang, cao huyết áp, rối loạn chuyển hóa calci, kali… Và cho đến ngày bị thanh tra, Công ty Chu Việt vẫn chưa hề có một công trình nào, chứng minh trên cơ sở khoa học, thử nghiệm lâm sàng dưới sự giám sát của một hội đồng độc lập, mà tất cả chỉ dựa vào… thư cảm ơn của những người đã dùng nó!
Trong các quy định về thực phẩm chức năng của Bộ Y tế, thì chưa một sản phẩm nào được xếp vào loại “thực phẩm dinh dưỡng đặc biệt” nhưng cả 4 loại cao của Chu Việt, đều được đặt tên là “thực phẩm dinh dưỡng đặc biệt”, và được Cục An toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) xác nhận như một cái tên, đi kèm với tên thương mại “cao mèo”, “cao ngựa kim”, “cao ngựa bạch”, “cao ngựa màu”.
Điều đáng nói là trước việc quảng cáo rầm rộ, gây ngộ nhận cho người tiêu dùng – nhất là người bệnh, thì ngày 5/9/2007, Cục ATVSTP có văn bản yêu cầu Công ty Chu Việt ngưng ngay việc sản xuất, kinh doanh và quảng cáo cao ngựa để tiến hành làm các thủ tục đăng ký chất lượng theo quy định, mà cụ thể là Chu Việt phải báo cáo bằng văn bản tổng sản phẩm mà công ty đã sản xuất, số lượng đã bán, số lượng tồn kho và gửi về Cục VSATTP trước ngày 12/9.
Nhưng ngày 10/9 – nghĩa là chỉ 5 ngày sau đó, Cục ATVSTP lại cấp giấy chứng nhận công bố tiêu chuẩn sản phẩm cho Chu Việt, rồi ngày 18/9/2007, Cục cấp tiếp giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm.
Ngày 5/10, trước những ý kiến của người tiêu dùng, Thanh tra Bộ Y tế tiến hành thanh tra “cao ngựa” do Công ty Chu Việt sản xuất.
Kết quả khiến người ta ngỡ ngàng: Trong “cao ngựa bạch”, vi khuẩn Bacillus Cereus cao gấp 9 lần so với tiêu chuẩn. “Cao ngựa màu” Chu Việt công bố là trên 80% đạm nhưng thực tế chỉ có 67,71%. “Cao ngựa kim” hàm lượng phosphat ghi trên bao bì sai lệch rất cao so với kết quả kiểm nghiệm.
Một chi tiết nữa: Đó là tại nơi sản xuất “cao ngựa” ở xã Xuân Thới Thượng, huyện Hóc Môn, TP HCM, không hề có lò mổ ngựa, không có hoạt động nấu cao hay tinh chế cao. Dây chuyền sản xuất cao vẫn còn mới tinh, chỉ có những công nhân làm công việc cắt gọt những miếng cao cho vuông vức rồi bỏ vào bao nylon, ép kín lại và bình quân mỗi ngày, có khoảng 50kg cao ngựa được… ra lò!
Làm việc với đoàn thanh tra, ông Lê Hải Châu, Giám đốc Công ty Chu Việt cho biết sản phẩm cao ngựa của Công ty Chu Việt một phần nhờ các cơ sở khác nấu giúp (?!), một phần công ty tự nấu. Theo hóa đơn chứng từ nguyên liệu, Chu Việt mua xương ngựa của Công ty Minh Hiền ở Vạn Phúc, Hà Đông, Hà Tây.
Kết quả thanh tra của đoàn thanh tra Bộ Y tế cho thấy, Cục VSATTP đã có sai sót trong việc cấp giấy chứng nhận tiêu chuẩn sản phẩm, giấy chứng nhận đủ điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm, giấy tiếp nhận hồ sơ đăng ký quảng cáo.., dẫn đến việc người tiêu dùng lầm tưởng “cao xương ngựa” có khả năng trị bệnh.
Như vậy, câu hỏi đặt ra ở đây là, Cục VSATTP đã đơn giản hóa mọi thủ tục để nhanh chóng cấp phép, nhằm bảo vệ người tiêu dùng hay để hợp thức hóa cho sản phẩm? Và trong gần 2 năm qua, những người đã lỡ tin tưởng vào quảng cáo của Công ty Chu Việt, mua cao về dùng thì sẽ được giải quyết ra sao?
Ngày 20/12, Thứ trưởng Bộ Y tế Cao Minh Quang cho biết, sẽ đình chỉ lưu hành 4 loại sản phẩm “cao xương ngựa”, đình chỉ quảng cáo các sản phẩm này trước ngày 31/12/2007, đồng thời đoàn thanh tra đề nghị xử phạt Công ty Chu Việt 20 triệu đồng.
Lâu nay, người tiêu dùng đã không ít lần bị lừa vì mua phải những loại sản phẩm được mệnh danh là “thần dược”, và bây giờ là “cao xương ngựa”. Dư luận cho rằng nếu ngành chức năng của Bộ Y tế làm tốt công việc kiểm định chất lượng trước khi cấp phép sản xuất cao ngựa thì đâu đến nỗi xảy ra thiệt hại cho người dân