Một phần của giải pháp nằm ở chương trình phân loại rác tại nguồn. Tuy nhiên, nhìn vào thực tế, chương trình này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm ở nhiều địa phương và chưa đạt được tính đồng bộ và quyết liệt.
Chẳng hạn, dự án phân loại rác tại nguồn (3R) tại Hà Nội đã triển khai từ năm 2006 đến 2009 và đã đào tạo hàng ngàn gia đình cách phân loại rác tại nguồn.
Dự án do cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản (JICA) tài trợ thí điểm tại 4 phường Phan Chu Trinh (thực hiện từ tháng 7.2007), phường Nguyễn Du (thực hiện từ tháng 8.2007), phường Thành Công (thực hiện từ tháng 7.2008), phường Láng Hạ (thực hiện từ tháng 8.2008).
Theo đó, người dân được hướng dẫn phân rác thải thành 3 loại: Rác hữu cơ (hoa, rau, củ, quả…), rác vô cơ (xương, sành sứ…), rác tái chế (giấy, bìa, nhựa, kim loại…). Sau khi thu gom, rác vô cơ được chuyển đến bãi rác Nam Sơn; rác hữu cơ đưa đến Nhà máy Chế biến phân hữu cơ Cầu Diễn để sản xuất phân bón; rác tái chế dành cho người thu gom phế liệu.
Ngoài một số cơ quan, đơn vị, công sở, trường học, siêu thị, các chuỗi cà phê lớn… quan tâm triển khai thực hiện thì hầu hết người dân trên địa bàn các đô thị lớn cả nước vẫn chưa thực sự chú ý đến việc phân loại rác tại nguồn.
Người dân đã quen với việc để chung các loại rác, nhiều người khi được hỏi đến việc phân loại thì tỏ ra bất ngờ hoặc thờ ơ.
Nhìn vào những thùng chứa rác thải khu dân cư, những điểm tập kết rác, những xe thu gom rác… mới thấy hiện trạng của việc phân loại rác thải tại nguồn hiện nay. Rác thải hữu cơ (cuống rau, thực phẩm thừa, vỏ hoa quả…) trộn lẫn với rác thải vô cơ (túi nylon, hộp xốp, ống hút nhựa, thủy tinh vỡ, gốm sứ vỡ…) như “chuyện thường ngày ở huyện”.
Được hỏi về việc phân loại rác thải sinh hoạt, chị L.T.T. (quận Thanh Xuân, TP Hà Nội) than thở: “Gia đình tôi có 5 người, 2 người lớn và 3 trẻ nhỏ nhưng thuê phòng diện tích chỉ 30 m², không gian để sinh hoạt còn chưa đủ nói gì bỏ thêm mấy thùng rác.Tôi chỉ tách riêng các chai, lọ có thể tái chế để cho mấy người ve chai còn các loại rác khác tôi bỏ chung một chỗ. Khu nhà tôi toàn lao động nghèo nên ít ai phân loại rác”.
Còn theo anh T.B.T. (quận Đống Đa, TP Hà Nội) gia đình anh sinh sống ở nhiều khu nhà trọ khác nhau nhưng chưa thấy ở đâu thực hiện việc phân loại rác nghiêm túc, hầu hết mọi người đều để chung vào nhau. Bản thân anh thấy việc phân loại rác ở Hà Nội vẫn khó thực hiện vì chưa có sự đồng nhất giữa đơn vị thu gom và ý thức người dân.