Cầu gì không bắc qua sông
Bắc ngang trời rộng mông mênh sắc màu?
Là gì ? là Cầu Vồng – Vâng đã có rất nhiều câu hỏi đố vui, hay những câu trả lời hóm hỉnh cho ” Cầu gì không bắc qua sông” , nhưng ít ai biết được câu chuyện rất cảm động về cây cầu không bắc qua sông sau đây:
Đến thôn Thạch Tân (Tam Thăng, Tam Kỳ) hỏi các bậc cao niên về cây cầu Danh Dự, cụ nào cũng nhớ và kể vanh vách. Cây cầu tre mộc mạc hằn in trong ký ức người dân Tam Thăng với sự kiêu hãnh và nỗi nhớ không nguôi về những người thân qua cầu không trở lại.
Mô hình cây cầu Danh dự được vẽ lại.
Theo lời ông Lê Khắc Phiến – Bí thư Chi bộ thôn Thạch Tân, năm 1965 tham gia đánh trận Ba Gia ở Quảng Ngãi, thấy người ta làm chiếc cầu tre tiễn thanh niên lên đường nhập ngũ, ông rất ấn tượng, hình ảnh cây cầu in đậm trong trí nhớ. Và ông manh nha suy nghĩ làm một chiếc cầu tiễn quân cho quê mình. Cùng năm, ông bị thương nặng, được đưa về Tam Thăng chăm sóc. Năm ấy Tam Thăng tổng động viên thanh niên lên đường nhập ngũ, thiếu niên tham gia Đội Thiếu niên tiền phong. Nhớ lại cây cầu ở Quảng Ngãi, ông Phiến đề xuất làm cầu tiễn quân lấy tên là cầu Danh Dự. Giai đoạn đó chiến tranh khốc liệt, người lớn đào địa đạo, tăng gia sản xuất. Thiếu nhi tham gia làm cầu. Mỗi em chặt 4 cọc tre dài, quấn bẹ chuối rồi đốt trên than để cọc có hình sọc trắng đen. Từng đoạn tre được nối lại thành chiếc cầu dài 25m, rộng 0,8m, cao 2,m. Sau khi hoàn thành, cầu Danh Dự được đưa đến khu đất cát giáp ranh giữa thôn Thạch Tân và thôn Vĩnh Bình làm lễ tiễn thanh thiếu niên của xã lên đường nhập ngũ. Đêm đó có khoảng 1.000 thanh thiếu niên xếp hàng dài dưới một bên chân cầu. Từng người một tiến lên cầu Danh Dự ký tên vào sổ vàng, được gắn huy hiệu hình lá cờ giải phóng lên ngực. Họ vẫy tay chào người thân rồi bước qua phía bên kia chân cầu lên đường tòng quân ngay trong đêm. Sau đó chiếc cầu được đưa về nhà ông Lê Đình Mỹ (nay là nhà ông Đoàn Anh Diện) làm lễ tiễn quân thôn Thạch Tân. Năm 1968 cầu Danh Dự được phục dựng lần nữa, sau đó nhân dân mang giấu dưới mương. Qua thời gian chiếc cầu mục nát, hư hỏng luôn.
“Má à! Chừ ba má ở nhà, con đi với anh chị. Con đi rồi con sẽ về”. Anh Lê Thắng từ giã mẹ rồi bước qua cầu Danh Dự. Trong thời gian thoát ly, anh có về thăm mẹ một lần. Mẹ anh (bà Nguyễn Thị Phong) thương con, có lần ra chợ mua ít thuốc men, bộ áo quần mới rồi đem gói chung với áo quần rách giả vờ mang ra sông giặt để gửi cho con. Sau lần gặp đó, anh đi mãi chẳng thấy về. Toàn xã Tam Thăng đã có biết bao thanh niên “một đi không trở lại”, “hồn ở lại núi chẳng về xuôi”. Biết sẽ hy sinh, sẽ mất mát nhưng lớp lớp thanh niên vẫn bước qua cầu Danh Dự quyết tâm lên đường bảo vệ quê nhà. Cô Nguyễn Thị Phương là một trong số ít người trở về khi người thân đã lập bàn thờ cô được 7 năm vì nghe nhiều hung tin về đội thiếu niên tiền phong. Khi bước qua cầu Danh Dự, trong cô chỉ có suy nghĩ: “Quê hương đang thời chiến ác liệt, ngày nào địch cũng càng quét. Hoàn cảnh lúc đó không thể không tòng quân theo cách mạng để giải phóng quê hương đất nước”. Cô và nhóm thiếu niên tiền phong đi cùng đợt tham gia chiến trường Khu V. Làm nhiệm vụ gùi lương thực, đạn dược, tải thương. Đối phương rải bom liên tục, rừng cây cháy trụi. Rừng cháy tới đâu thì đội di chuyển lên vùng cao vùng sâu tới đó. Đợi cây mọc lại thì chuyển xuống bám rừng. Sau mỗi trận đánh, bộ đội bị thương nhiều. Lực lượng thiếu niên tiền phong đến khiêng về cơ sở điều trị. Có khi đi trong đêm tối, rừng cây chằng chịt, mò lối mà đi. Di chuyển vừa nhanh vừa cẩn thận, tuyệt đối không để người bị thương ngã.
Cô Nguyễn Thị Phương (bìa phải) chụp cùng bạn năm 1982. Ảnh do nhân vật cung cấp.
Cùng đội với cô Phương có người chị họ là Nguyễn Thị Hà, trong lúc khiêng thương, không may trượt chân. Cô cố gượng chuyển cáng võng cho đồng đội rồi té va lồng ngực vào rễ cây, vài ngày sau thì ra đi mãi mãi. Trong một đêm xuống đồng bằng gùi hàng, không may gặp địch và một người bị chúng bắn chết. Quân địch hiểm độc gài lựu đạn vào hai tay, hai chân người chiến sĩ đã hy sinh rồi phục suốt một đêm, một ngày chờ bộ đội ta ra lấy xác thì tiêu diệt. Những người còn lại trong đội cũng bám lại chờ đối phương bỏ đi thì xuống lấy xác đồng đội. Nhưng lựu đạn cột vào tay chân, di chuyển là nổ. Cả nhóm đành nghẹn lòng dùng mũ xúc đất nhẹ nhàng đắp lên người đồng đội thành nấm mồ ngay bên bờ suối…
Cuộc sống trong rừng thiếu ăn thiếu mặc. Nhiều khi đội phải cử người xuống vùng bị chiếm đóng vào nhà dân góp từng nắm gạo hoặc đào củ khoai, củ mì ăn tạm. Rồi dịch sốt rét hoành hành khiến nhiều chiến sĩ của ta vĩnh viễn nằm lại nơi rừng núi. Cô Phương tâm sự: “Sống hôm nay không biết ngày mai có còn ở cõi đời. Ngày ngày thấy đồng chí của mình ra đi, song lòng người vẫn giữ ý chí kiên định, nhất nhất bám trụ cùng đội chiến đấu. Trong đoàn thanh thiếu niên bước qua cầu Danh Dự ngày ấy, không một ai có ý định tháo lui”.
Hòa bình, những thiếu niên tiền phong năm xưa nay đã trở thành ông, thành bà. Trong tâm khảm của họ vẫn đau đáu về những đồng đội của mình đã hy sinh đến nay chưa tìm được mộ. “Các anh, các chị đã phải mãi mãi nằm lại nơi núi rừng thâm sâu” – cô Phương ngậm ngùi.
Xem thêm: Cầu Nhật Tân, Cầu Nhật Tân dài bao nhiêu km ?