Cầu mây là một trong những môn thể thao khá phổ biến tại những nước Đông Nam Á. Đây là môn thể thao giúp nâng cao sức khỏe, cải thiện thể lực. Để chơi môn thể thao này bạn cũng cần nắm đôi nét và kỹ thuật đá cầu mây cơ bản như dưới đây.
Cầu mây là một môn thể thao trong đó hai đội thi đấu trên lưới. Môn thể thao này có tính giải trí và cạnh tranh cao. Cầu mây có kích thước nhỏ, trọng lượng nhẹ, cần đôi chân để điều khiển và kiểm soát bóng, nhưng các động tác kỹ thuật của nó chính xác và khó hơn bóng đá. Cầu mây còn là một môn thể thao cổ độc đáo phổ biến ở Đông Nam Á, Thái Lan, Myanmar, Malaysia, Singapore và các khu vực khác.
1. Cầu mây là gì?
Cầu mây là môn thể thao dùng khớp cổ chân, khớp gối … của mình để kẹp và đầu bóng cùng lúc để bóng không tiếp đất, tương tự như trò đá cầu dân gian của chúng ta. Cầu mây hơi giống với một trò chơi bóng chuyền, chỉ khác là nó sử dụng chân thay vì tay, vì vậy nó còn được gọi là “bóng chuyền đá”.
Cầu mây là một môn thể thao cổ độc đáo phổ biến ở Đông Nam Á
Cầu mây (cầu mây) là một môn thể thao đòi hỏi kỹ năng cao, và các kỹ thuật đặc biệt được sử dụng khi “chuyền” bóng. Cầu mây được chơi trên sân có lưới chắn và mỗi đội chơi từ 2 ~ 3 người chơi. Trong quá trìn chơi, các ngườ chơi cần đánh bóng qua lưới và làm cho bóng rơi sang phần sân của đối phương, hoặc làm cho cầu thủ đối phương bắt bóng ra ngoài biên. Động tác cơ bản của việc đá bóng kiểu cầu mây, thường yêu cầu đá chân lên cao ngang vai trong không khí.
Trong trò chơi, họ có thể chạm vào bóng bằng chân, chân, vai và đầu. Để giữ bóng bay trên không, các vận động viên cần sử dụng các phương pháp như dừng bóng, các động tác nhào lộn khác nhau hoặc sút bóng.
2. Lịch sử hình thành môn cầu mây
Môn thể thao cầu mây có nguồn gốc từ khu vực tại Malacca dưới sự cai trị của Vương quốc Hồi giáo vào thế kỷ 15, và được phát triển bởi phong trào “sepakraga” ở Malaysia. Vào thời điểm đó, mọi người tụ tập thành một vòng tròn sau giờ làm việc, họ dùng đầu và bàn chân không có tay và cánh tay để giữ cho quả cầu mây không tiếp đất, đồng thời chuyền và đá một quả cầu mây (raga) để ở trên không càng lâu càng tốt.
Loại hình tập thể dục giúp thư giãn và giảm mệt mỏi này đã sớm lan rộng ở một số nước trong khu vực Đông Nam Á. Ngay từ thế kỷ 11, đã có những ghi chép về cầu mây trong nền văn hóa của các nước Đông Nam Á. Nó được gọi là “takraw” ở Thái Lan, “sipa” ở Philippines, “sepakraga” ở Malaysia, Singapore và Brunei, “chingloong” ở Myanmar, và “rago” ở Indonesia và Lào.
3. Thiết bị chơi môn cầu mây
Sân cầu mây
Sân cầu mây rất giống với sân bóng chuyền với bề mặt phẳng, ngang và đồng nhất. Kích thước của sân giống như đánh cầu lông đôi, tức là khoảng 20′ X 44′ với các đường ranh giới khác nhau được vẽ trên đó. Đường biên của tòa án phải cách tất cả các chướng ngại vật 10 feet. Chiều cao lưới ở trung tâm là khoảng 5 feet 1 inch.
Các bộ phận và đường nét khác nhau của sân cầu mây như sau:
- Đường trung tâm – Đường trung tâm dài 0,02 mét được vẽ ở giữa sân, chia thành hai nửa bằng nhau.
- Vòng tròn phần tư – Ở mỗi cạnh của các góc đường trung tâm, phần tư hình tròn có bán kính 3 feet được vẽ.
- Vòng giao bóng – Mỗi hiệp có một vòng giao bóng từ nơi máy chủ giao bóng. Mỗi vòng tròn có bán kính khoảng 1 feet và tâm của mỗi vòng tròn cách đường sau 8 feet và cách đường bên 10 feet.
Cột lưới trên sân cầu mây
Cột lưới phải cao 1,45m đối với các cuộc thi nữ và 1,55m đối với các cuộc thi nam. Các trụ này phải được làm từ vật liệu chắc chắn để đảm bảo độ căng của lưới cao và bán kính không quá 0,04m. Các trụ phải được đặt cách ranh giới bên 0,3m dọc theo đường tâm.
Lưới nên được làm từ dây hoặc nylon với kích thước mắt lưới từ 0,06 đến 0,08m. Nó phải có chiều rộng 0,7m và trải dài theo chiều rộng của tòa án. Chiều cao từ sàn đến đỉnh lưới phải là 1,52m đối với nam và 1,42m đối với nữ.
Quả cầu mây
Quả cầu mây phải có hình cầu và được làm từ sợi mây tổng hợp trong một lớp dệt. Bất kỳ quả bóng nào không có lớp phủ cao su tổng hợp phải có 12 lỗ, 20 điểm giao nhau và chu vi từ 0,41m đến 0,43m đối với nam và 0,42m đến 0,44m đối với nữ. Nó phải có trọng lượng 170 – 180 gam đối với nam và 150 – 160 gam đối với nữ.
Quả cầu mây phải có hình cầu và được làm từ sợi mây tổng hợp
Quả bóng có thể có bất kỳ màu nào hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của các màu sắc, miễn là nó không làm giảm hiệu suất của các cầu thủ. Tất cả các vật liệu và phương pháp để xây dựng quả bóng và lớp phủ của nó phải tuân theo các quy định của ISTAF; và phải được ISTAF chấp thuận trước khi sử dụng trong bất kỳ cuộc thi nào.
Trang phục chơi cầu mây
Bất kỳ trang phục nào cho phép người chơi có lợi thế hơn người chơi khác đều không được phép. Các đội đối thủ phải mặc áo thi đấu có màu sắc khác nhau và mỗi đội phải có tối thiểu hai bộ áo đấu, một màu sáng và một màu sẫm. Các cầu thủ đội chủ nhà phải đổi màu áo thi đấu nếu đội đối phương mặc màu tương tự trong thời gian thi đấu.
Trang phục thi đấu của cầu thủ bao gồm áo đấu, quần đùi, tất, giày thể thao không có gót. Tất cả các áo thi đấu phải được chỉnh tề và người chơi được phép mặc quần áo thể thao khi thi đấu trong điều kiện thời tiết lạnh giá. Tất cả các áo đấu phải được đánh số và các đấu thủ được chỉ định từ số 1 đến số 15 trong suốt thời gian thi đấu. Đội trưởng của mỗi đội phải đeo băng đội trưởng ở cánh tay trái có màu khác với màu áo thi đấu của đội.
4. Vị trí người chơi trong cầu mây
Cầu mây được chơi giữa hai đội – mỗi đội gồm ba người chơi. Mỗi người chơi đảm nhận một vai trò cụ thể trong trò chơi, có thể là Tekong, Killer hoặc Feeder.
Vai trò của họ cũng quyết định vị trí của họ trên sân. Tekong thường đứng ở phía sau, trong khi hai thành viên khác trong nhóm đứng ở hai đầu đối diện. Cuộc chơi bắt đầu bằng việc người nạp ném bóng cho Tekong, người sẽ thực hiện cú giao bóng bằng một chân trong vòng tròn giao bóng. Tất cả các đấu thủ được phép di chuyển tự do trong sân tương ứng của họ sau lần giao bóng đầu tiên.
Cầu mây được chơi giữa hai đội – mỗi đội gồm ba người chơi
Quả giao bóng đầu tiên xác định thời điểm bắt đầu trò chơi là tốt hay xấu. Điều quan trọng là Tekong phải phối hợp chặt chẽ với Feeder, vì các kỹ thuật giao bóng khác nhau đòi hỏi bóng phải được ném ở các mức độ cao và khoảng cách khác nhau.
Tekong
Mục đích chính của vai trò của Tekong là giao bóng. Lý tưởng nhất là anh ấy sẽ đưa bóng đi qua lưới với tốc độ cực lớn khiến đối phương khó có thể chống đỡ. Tekong cũng có thể gây bất ngờ cho đối thủ bằng cách giao bóng qua người.
Killer
Killer còn được gọi là tiền đạo, mục tiêu của anh ấy là thực hiện các cú vô lê vào sân đối phương. Khi không có bóng, Killer sẽ chịu trách nhiệm chặn bất kỳ quả cầu nào đến.
Mỗi người chơi được giao nhiệm vụ khác nhau
Feeder
Người nạp bóng là người kiểm soát bóng nhiều nhất trong trò chơi. Khi có bóng, họ sẽ bố trí bóng theo ý muốn của các tiền đạo. Cú ném của họ cũng xác định xem các tiền đạo có thể thực hiện một cuộc tấn công sạch sẽ hay không. Tuy nhiên, máng ăn cũng có thể đánh bóng. Vai trò này thường được dành cho những người nhanh nhẹn và nhạy bén nhất trong nhóm.
5. Kỹ thuật đá cầu mây
Cầu mây là môn thể thao liên quan đến sự nhanh nhẹn và linh hoạt. Nó kết hợp nhiều đòn đá, gai và giao bóng khác nhau. Những loại này bao gồm từ những loại cơ bản mà hầu hết người mới bắt đầu có thể dễ dàng nắm bắt, đến các loại nhào lộn đòi hỏi thời gian dài đào tạo và thực hành để thực hiện hoàn hảo. Dưới đây là một số cách đá cầu mây cơ bản.
Inside kick
Inside kick được coi là đòn đá cơ bản và phổ biến nhất trong cầu mây, cú đá bên trong được sử dụng để kiểm soát bóng. Điều này được thực hiện với mặt trong của bàn chân, như tên gọi của nó. Đứng với hai chân của bạn và uốn cong chân hỗ trợ của bạn một chút. Đánh bóng bằng bên trong bàn chân còn lại của bạn.
Outside kick
Không được sử dụng phổ biến, đá bên ngoài là một kiểu đá phòng thủ đẩy bóng lên trên. Để thực hiện một cú đá ngoài, mặt ngoài bàn chân của bạn phải tiếp xúc với bóng khi đầu gối của bạn uốn cong vào trong. Toàn bộ chân đá phải tạo thành một góc vuông với đầu gối, với bắp chân và bàn chân hướng ra ngoài.
Knee kick
Cú đá đầu gối thực sự sử dụng đùi – quả bóng được đánh bằng phần đùi ngay trên đầu gối của bạn. Tư thế gợi nhớ đến hành quân, nhưng đầu gối của bạn sẽ phải nâng cao nhất có thể. Cú đá này thường được thực hiện bởi các cầu thủ nhận giao bóng.
Đánh đầu
Kỹ thuật này được sử dụng cho cả giao bóng và đánh. Trong môn cầu mây bạn có thể sử dụng đầu linh hoạt để đánh bóng, chặn bóng,…
Đánh đầu trong cầu mây
Horse kick serve
Một cú giao bóng Horse kick serve rất khó thực hiện, đòi hỏi kỹ năng và sự linh hoạt cao. Horse kick serve thực sự đề cập đến một cú đá cao; đá cao đến mức bạn cần để bóng đi, và dùng chân đập bóng về phía sau qua vai hoặc đầu của bạn.
Sunback spike
Một sunback spike tương tự như Horse kick serve, nhưng được thực hiện trong một bước nhảy. Để làm chủ được điều này, hãy cất cánh bằng một chân và đá chân kia lên (kiểu đá cắt kéo) trong khi vẫn ở trên không. Trước khi kết thúc cú bật nhảy, đánh bóng qua vai hoặc đầu bằng chân còn lại.
Roll spike
Một cú lăn đơn giản là nhảy bằng một chân và lật theo hướng bạn muốn quả bóng của mình di chuyển, trong khi vẫn giữ nguyên trên không. Sử dụng chân còn lại, đá bóng qua vai đối diện của bạn. Bạn nên thực hiện toàn bộ cú đánh cầu khi vẫn ở trên không, chỉ tiếp đất sau khi bạn đã tiếp xúc với bóng.
6. Luật chơi cầu mây
Quy định về đấu thủ
Trận đấu diễn ra giữa hai đội (regu), và mỗi đội được tạo thành từ 3 đấu thủ. Trong mỗi đội, một trong 3 đấu thủ sẽ đứng đằng sau và được gọi là đấu thủ phát cầu (Tekong). Hai đấu thủ còn lại trong đội đứng đằng trước, với một bên trái và một bên phải. Đấu thủ đứng bên trái được gọi là đấu thủ cánh trái, trong khi đấu thủ đứng bên phải được gọi là đấu thủ cánh phải.
Mỗi đội cầu mây gồm 3 người
Quy định về thay người
Hạn chế thi đấu cho mỗi đội:
- Mỗi đấu thủ chỉ được phép thi đấu cho một đội (regu) trong nội dung thi đấu đồng đội.
Thay đổi đấu thủ và điều kiện:
- Được phép thay đổi đấu thủ bất cứ lúc nào theo yêu cầu của lãnh đạo đội khi trận đấu đang dừng.
- Mỗi đội tuyển có thể đăng ký tối đa 2 đấu thủ dự bị, nhưng chỉ được phép thay thế một đấu thủ trong mỗi trận đấu.
Xử phạt và thay người:
- Trong trường hợp trọng tài truất quyền thi đấu một đấu thủ, đội có đấu thủ bị truất quyền được phép thay thế bằng một đấu thủ khác, miễn là trước đó chưa có sự thay đổi người chơi.
- Nếu đội không còn đủ 3 đấu thủ trên sân, họ sẽ bị cấm tiếp tục thi đấu và sẽ bị xử thua.
Cầu mây có quy định thay đổi cầu thủ bất cứ lúc nào
Trọng tài
Trận đấu được tiến hành dưới sự điều khiển của các trọng tài sau:
Trọng tài chính: giữ vai trò quyết định chính trong quản lý trận đấu, đảm bảo tuân thủ luật lệ và đưa ra những quyết định quan trọng.
Trọng tài phụ (2 người): hỗ trợ trọng tài chính trong việc quản lý và theo dõi các tình huống trong trận đấu, đặc biệt là những tình huống nhanh chóng và phức tạp.
Trọng tài biên (6 người):
- 4 trọng tài biên dọc: Theo dõi và đánh giá các sự kiện xảy ra dọc theo đường biên, bao gồm việc xác định liệu bóng có đi ra khỏi sân hay không và theo dõi các tình huống việt vị.
- 2 trọng tài biên ngang: Theo dõi và đánh giá các tình huống xảy ra ngang theo đường biên, đặc biệt là việc xác định nếu bóng đã vượt qua đường biên hay chưa.
Lực lượng trọng tài lên đến 9 người trong bộ môn cầu mây
Bốc thăm và khởi động
Trước khi bắt đầu trận đấu, trọng tài sẽ thực hiện việc tung đồng xu để quyết định bên nào sẽ có quyền “chọn giao cầu” hoặc “chọn sân”. Bên chiến thắng sau khi tung đồng xu sẽ có quyền quyết định trước trong vòng 2 phút, sau đó là lượt quyết định của đội đối phương. Trong suốt trận đấu, chỉ có 5 người được phép di chuyển trên sân với cầu chính thức, màu sắc và kiểu dáng được xác định bởi Ban Tổ chức (BTC).
Ban tổ chức tiến hành tung đồng xu để chọn đội phát cầu trước
Vị trí của các đấu thủ khi giao cầu
– Khi trận đấu bắt đầu, các đấu thủ của mỗi đội phải đứng tại các vị trí sẵn sàng trên phần sân của mình.
– Đấu thủ giao cầu (Tekong) cần đặt một chân trụ trong vòng tròn giao cầu và chân phát cầu ở bên ngoài vòng tròn.
– Hai đấu thủ cánh của bên giao cầu phải đứng trong vòng tròn tung cầu tương ứng, chiếm 1/4 vòng tròn.
– Đấu thủ đối phương được tự do di chuyển trong phần sân của mình.
Vị trí các cầu thủ khi giao cầu
Bắt đầu trận đấu và giao cầu
– Bên giao cầu trước sẽ bắt đầu hiệp đấu đầu tiên. Đội nào chiến thắng trong hiệp đấu đầu tiên sẽ được quyền tiếp tục giao cầu ở hiệp II.
– Cầu phải được tung ngay khi trọng tài công bố điểm. Nếu đấu thủ tung cầu trước khi trọng tài công bố điểm, quả cầu đó phải được tung lại và đấu thủ sẽ bị cảnh cáo.
– Trong quá trình giao cầu, sau khi đấu thủ giao cầu đá vào quả cầu, tất cả các đấu thủ đều được phép tự do di chuyển trên phần sân của mình.
– Phát cầu được coi là hợp lệ nếu cầu bay qua lưới, có hoặc không chạm vào lưới, và nằm trong phạm vi 2 đường giới hạn trên lưới và các đường biên của sân đối phương.
Quá trình giao cầu khi bắt đầu trận đấu
Các lỗi trong thi đấu cầu mây
Lỗi của bên giao cầu:
- Đấu thủ tung cầu thực hiện động tác như (tung cầu, đập cầu, tung cầu cho đấu thủ cánh bên kia,…) sau khi trọng tài đã công bố điểm.
- Đấu thủ tung cầu nhấc chân, dẫm lên vạch, bước qua vạch hoặc chạm vào lưới trong khi tung cầu.
- Đấu thủ giao cầu nhảy lên khỏi sàn để thực hiện giao cầu.
- Đấu thủ giao cầu không đá cầu khi cầu được tung đến.
- Quả cầu chạm vào đồng đội của đấu thủ giao cầu trước khi bay sang phần sân đối phương.
- Quả cầu bay qua lưới nhưng rơi ra ngoài sân.
- Cầu không bay sang phần sân đối phương.
Lỗi của bên nhận cầu giao cầu:
- Có hành vi gây mất tập trung làm ồn hoặc la hét nhằm vào đối thủ.
Lỗi dối với cả hai bên:
- Đấu thủ chạm cầu ở bên sân đối phương.
- Để bất cứ bộ phận nào của cơ thể sang phần sân đối phương dù ở trên hay dưới lưới trừ trường hợp theo đường cầu.
- Chạm cầu quá 3 lần liên tiếp.
- Cầu chạm cánh tay.
- Dừng hay giữ cầu dưới cánh tay, giữa 2 chân hoặc trên người.
- Bất cứ phần nào của cơ thể hay trang phục của đấu thủ như giày, áo, băng đầu chạm vào lưới hay cột lưới hoặc ghế của trọng tài hay rơi sang phần sân đối phương.
- Cầu chạm vào trần nhà, mái nhà hoặc tường hay bất cứ vật cản nào khác.
Hệ thống đa dạng các lỗi trong luật cầu mây
Hệ thống tính điểm
Trong mỗi hiệp đấu cầu lông, khi một bên phạm lỗi (giao cầu hoặc nhận giao cầu), đối phương sẽ được nhận 1 điểm và đồng thời có quyền giao cầu. Điểm thắng của mỗi hiệp đấu là 21, trừ trường hợp tỷ số là 20-20, khi đó hiệp đấu sẽ kết thúc khi có sự chênh lệch 2 điểm, với tối đa là 25 điểm. Nếu tỷ số là 20-20, trọng tài sẽ công bố “Điểm đến 25” (setting up to 25).
Mỗi trận đấu cầu lông gồm 2 hiệp đấu, và có một thời gian nghỉ là 2 phút giữa hai hiệp. Trong trường hợp mỗi đội thắng một hiệp, trận đấu sẽ được quyết định thông qua hiệp 3 “hiệp quyết thắng” với điểm thắng là 15, trừ trường hợp tỷ số là 14-14. Khi tỷ số là 14-14, trọng tài sẽ công bố “Điểm đến 17” (setting up to 17).
Trước khi bắt đầu hiệp quyết thắng, trọng tài sẽ tung đồng xu và bên chiến thắng có quyền chọn “giao cầu hoặc không giao cầu”. Khi một đội đạt được 8 điểm, họ sẽ đổi sân.
Hệ thống tính điểm của cầu mây
Phạt
Phạt thẻ vàng được áp dụng khi một đấu thủ phạm một trong 6 lỗi sau:
- Có hành vi phi thể thao.
- Thể hiện sự bất đồng bằng lời lẽ hoặc hành động.
- Cố tình vi phạm luật thi đấu.
- Trì hoãn việc bắt đầu trận đấu.
- Vào sân hay quay trở lại sân không được sự cho phép của trọng tài.
- Tự động rời sân mà không được sự cho phép của trọng tài.
Đối với việc bị đuổi khỏi sân và nhận thẻ đỏ, nó xảy ra khi một đấu thủ phạm một trong 5 lỗi sau:
- Phạm lỗi thi đấu nghiêm trọng.
- Có hành vi bạo lực, bao gồm cả hành động cố ý nhằm làm đối thủ chấn thương.
- Nhổ nước bọt vào đối phương hoặc bất kỳ người nào khác.
- Có hành vi tấn công, lăng mạ, sỉ nhục người khác bằng lời nói hoặc hành động.
- Bị cảnh cáo lần thứ 2 (nhận thẻ vàng thứ 2) trong cùng một trận đấu.
Lưu ý: Nếu một đấu thủ bị phạt cảnh cáo hoặc bị đuổi, dù ở trong sân hay ngoài sân, và có thể trực tiếp đến đấu thủ, đồng đội, trọng tài, trợ lý trọng tài hoặc bất kỳ ai khác, đều sẽ bị kỷ luật tùy theo mức độ vi phạm.
Hệ thống luật phạt trong cầu mây rất chặt chẽ
Trên đây là tổng hợp thông tin về cầu mây, bao gồm khái niệm cầu mây là gì, tác dụng của cầu mây, kỹ thuật chơi cầu mây và luật chơi cầu mây, được cập nhật mới nhất. Hi vọng rằng những thông tin này sẽ mang lại giá trị và hữu ích cho bạn.
Xem thêm:
- Doping là gì? Doping trong thể thao là gì?
- Hướng dẫn kỹ thuật kéo co đúng cách từ cơ bản đến nâng cao
- Hướng dẫn kỹ thuật nhảy ba bước đạt thành tích cao nhất
- Luật chơi kéo co đúng chuẩn quốc tế