Tranh luận về lời giải ngay sau giờ thi môn Hóa tại Đại học Sư phạm Hà Nội. Ảnh: Lê Thơm.
>> Đáp án chính thức các môn Toán, Lý, Hóa của Bộ GD&ĐT
Trả lời ý kiến của em Cao Minh Hiếu, học sinh lớp 12A2 khối chuyên Toán – Tin, trường Đại học KHTN, ĐHQG Hà Nội, Ban đề thi tuyển sinh cho biết, câu 34 của mã đề 429 yêu cầu dùng 1 trong các chất: CuO, Al, Cu, Fe để làm thuốc thử nhận biết 3 axit: HNO3, HCl và H2SO4.
Theo cách lí giải của em Hiếu, nếu dùng Fe thì chưa thể nhận biết ngay được 3 axit mà phải dùng thêm thuốc thử FeCl2 là không đúng với yêu cầu của câu hỏi (thuốc thử là những chất dùng để nhận biết ngay những chất khác, ví dụ quì tím là thuốc thử để nhận biết axit và bazơ). Chỉ có Cu mới là thuốc thử để nhận biết ngay 3 axit trên.
Vậy đáp án đúng là C (dùng Cu). Ba phương án còn lại đều sai.
Tại câu 21, mã đề thi 429, Bộ GD&ĐT cũng khẳng định, đáp án đúng duy nhất là phương án C. Phương án A là sai.
Có ý kiến cho rằng tại câu 21, mã đề thi 429: “Cho luồng H2 (dư) qua hỗn hợp các oxit CuO, Fe2O3, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao. Sau phản ứng hỗn hợp rắn còn lại là…, có hai phương án đều đúng: A. Cu, Fe, ZnO, MgO và C. Cu, Fe, Zn, MgO”.
Đây là câu trắc nghiệm hỏi về phương pháp nhiệt luyện, đã được ghi rất rõ trong sách giáo khoa lớp 12 (kể cả sách giáo khoa không phân ban và phân ban thí điểm):
– “Phương pháp nhiệt luyện: Dùng chất khử như CO, H2, C, hoặc kim loại (Al) để khử ion kim loại trong oxit ở nhiệt độ cao… Bằng phương pháp này, người ta có thể điều chế được những kim loại có tính khử yếu và trung bình (kim loại đứng sau Al)” (Sách giáo khoa lớp 12 không phân ban, trang 102).
– “Phương pháp nhiệt luyện: Cơ sở của phương pháp này là khử những ion kim loại trong oxit ở nhiệt độ cao bằng các chất khử như C,CO,H2 hoặc kim loại Al,… để điều chế những kim loại hoạt động trung bình”. (Sách giáo khoa lớp 12 phân ban thí điểm, trang 92).
Trong dãy điện hóa, những kim loại đứng sau Al là Zn, Fe, Cu…
Do đó, khi cho luồng H2 (dư) qua hỗn hợp các oxit CuO, Fe2O3, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao thì chỉ có MgO không bị khử, các oxit còn lại đều bị khử về kim loại tương ứng Cu, Fe, Zn.
Vì vậy đáp án đúng duy nhất là phương án C. Phương án A là sai vì còn ZnO.
Tranh luận về đáp án môn Hóa
Ngay sau khi Bộ GD-ĐT công bố đáp án môn Hóa học, nhiều thí sinh và giáo viên đã tranh luận về đáp án đối với câu 21 và câu 34 trong mã đề số 429. Nhiều ý kiến cho rằng, có thể chọn tới 2 đáp án cho mỗi câu hỏi này.
Đáp án của Bộ Giáo dục Đào tạo đưa ra là C đối với câu 21 nhưng các ý kiến phản đối cho rằng đáp án đúng không chỉ là C mà A cũng đúng. Tương tự như vậy, đối với câu 34, đáp án của Bộ là C, song nhiều ý kiến gửi cho TPO lại cho rằng chọn đáp án là D cũng đúng.
Câu 21 : Chọn C hoặc A đều đúng
Trong câu 21, nhiều ý kiến cho rằng, chỉ có những thí sinh hiểu rất sâu và học chắc (thường là học sinh chuyên hóa) mới trả lời đúng câu hỏi khó này là (A).
Cụ thể như sau:
Cho luồng khí H2 (dư) qua hỗn hợp các oxít CuO, Fe2O3, ZnO, MgO nung ở nhiệt độ cao.
Có 4 phương án lựa chọn là:
A: Cu, Fe, ZnO, MgO
B: Cu, Fe, Zn, Mg;
C: Cu, Fe, Zn, MgO
D: Cu, FeO, ZnO, MgO”.
Đáp án mà Bộ đưa ra là C.
Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên Tiền phong chiều nay, 6/7, một giáo viên khối chuyên Hóa, trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho biết, với câu hỏi này, thí sinh có thể chọn 2 phương án A và C.
Theo giáo viên này, những thí sinh chọn phương án C là do suy luận bắc cầu. Nếu dựa trên cơ sở kiến thức sách giáo khoa phổ thông các em được học thì C là đáp án đứng. Nhưng nếu căn cứ vào các tài liệu nâng cao khác thì chọn phương án A cũng không thể nói là sai.
Nếu chọn phương án A thì có cơ sở khoa học chắc chắn. Theo Từ điển Tính chất lý hoá của các chất vô cơ của NXB Khoa học Kỹ thuật Hà Nội xuất bản năm 1996, trang 396 khẳng định “Kẽm oxít ZnO bền nhiệt, thăng hoa và phân huỷ khi nung mạnh, chỉ nóng chảy dưới áp suất dư của O2. Không phản ứng với nước, không bị hiđrô khử”.
“Có thể nói đây là câu hỏi nhạy cảm không nên có trong đề thi và những thí sinh chọn phương án đúng là A mà không được điểm thì rất thiệt thòi” – Giáo viên này nêu ý kiến.
Câu 34 : Chọn C hoặc D đều đúng
Trong câu 34, một học sinh khối chuyên Toán – Tin, ĐH KHTN Hà Nội đã gửi cho TPO lời giải của mình để chứng minh rằng, đáp án D (thay vì đáp án C của Bộ công bố) cũng đúng nốt. Nguyên văn phần trình bày của HS này như sau :
Em là Cao Minh Hiếu. Học sinh lớp 12A2, khối chuyên Toán – Tin, Đại học KHTN, Hà Nội. Sau khi làm bài thi đại học môn Hoá khối A 2007, em và các bạn đã thảo luận, đồng thời hỏi ý kiến một số thầy cô và phát hiện đề có lỗi hai đáp án cho câu 34 trong mã đề số 429 (tương đương câu 25 trong đề 182…).
Để nhận biết 3 axit đặc nguội: HCl, HNO3 và H2SO4 đựng riêng biệt trong ba lọ mất nhãn, ta dùng thuốc thử là:
A. CuO; B. Al; C. Cu; D. Fe
Đáp án của Bộ là C: Cu
Tuy nhiên dùng Fe, tức đáp án A, cũng có thể nhận biết được 3 dung dịch trên. Cách làm như sau:
1. Lần lượt cho Fe tác dụng với 3 dung dịch. HNO3 và H2SO4 đặc nguội không có phản ứng. HCl có phản ứng tạo khí thoát ra nhận biết được HCl.
2HCl + Fe -> FeCl2 + H2
2. Từ phản ứng trên ta thu được dung dịch FeCl2.
3. Dùng dung dịch FeCl2 lần lượt đổ vào 2 lọ dung dịch còn lại (HNO3 và H2SO4).
Với dung dịch HNO3 sẽ có khí thoát ra, hoá nâu trong không khí:
H+ + NO3- + Fe2+ -> Fe3+ NO + H2O
NO + O2 -> NO2
Với dung dịch H2SO4 sẽ có phản ứng tạo khí không màu là axit HCl dễ bay hơi:
H2SO4 + FeCl2 -> FeSO4 + 2HCl
Bằng phương pháp này ta có thể nhận được 3 dung dịch.
Mong muốn toà soạn gửi thắc mắc này đến những thầy cô khác để kiểm chứng lại. Em xin chân thành cảm ơn.
Ý kiến của một số thầy giáo dạy môn Hóa
Thầy giáo Nguyễn Tấn Trung – Trung tâm luyện thi đại học Vĩnh Viễn (TPHCM): Đây là một câu hỏi “nhạy cảm”!
Đồng tình với quan điểm của em Cao Minh Hiếu , thầy Nguyễn Tấn Trung cho rằng, dùng Fe (đáp án D) cũng có thể nhận biết được HCl, rồi lấy dung dịch FeCl2 để nhận biết 2 axit còn lại.
Theo đó, HNO3 sẽ cho hiện tượng khí màu nâu, còn H2SO4 đặc cho hiện tượng khí không màu. Tuy nhiên, theo thầy Trung, điều này chỉ xảy ra trên lý thuyết, còn thực tế rất khó xảy ra. Thêm vào đó, làm cách này phải qua hai giai đoạn, nên phương án tối ưu vẫn là Cu (đáp án C của Bộ GD&ĐT đã đưa ra).
Mặc dù cho rằng đáp án của Bộ đưa ra là tối ưu nhưng thầy Trung cũng nói đây là một câu hỏi nhạy cảm.
Thầy Cao Tự Giác – Giáo viên khối chuyên Hóa, trường ĐH KHTN, ĐHQG Hà Nội: Câu hỏi không “chặt ý” !
Đối với câu 34 trong đề số 429, thầy Giác cho rằng khó có thể dùng Fe để nhận biết như cách của em Cao Minh Hiếu nêu.
Theo thầy Giác, lý do là bởi FeCl2 phản ứng với H2S04 đặc và HNO3 đặc phải có nhiệt độ. Vì thế, đáp án C (Cu) của Bộ GD&ĐT nêu ra trong câu này là chính xác hơn cả.
Tuy nhiên, thầy Giác cho rằng, câu này được ra không thật “chặt ý” và phương án C (Cu) cũng không thật chính xác hoàn toàn. Bởi lẽ, Cu phản ứng với H2S04 đặc và Cu phản ứng với HN03 đặc nguội cũng phải có nhiệt độ (tức là phải đun lên). Thế nhưng, trong câu hỏi lại không có ý này.
Ý kiến bạn đọc
Lê Phạm Thành – Giáo viên Hóa học, THPT DL Bắc Hà, Hà Nội: Không nên đưa ra những câu hỏi trắc nghiệm có đáp án không rõ ràng
Theo như tài liệu mà tôi có trong tay (và rất đáng tin cậy) là cuốn Tính chất lý hóa học các chất vô cơ của các tác giả: R.A.Liđin, V.A.Molosco, L.L.Anđreeva (Người dịch: Lê Kim Long và Hoàng Nhâm; người hiệu đính: Hoàng Nhâm) Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật, in tháng 6/2007 tại trang 396 có ghi rất rõ về ZnO: “…Trắng (đôi khi với sắc vàng nhạt). Bền nhiệt, thăng hoa và phân hủy khi nung nóng mạnh, chỉ nóng chảy dưới áp suất dư của oxi. Không phản ứng với nước, không bị hiđro khử…”.
Như vậy đáp án của Bộ GD&ĐT là chưa chính xác! Tôi ủng hộ ý kiến của thầy Đào Hữu Vinh và Cao Văn Giang. Theo tôi, Bộ Giáo dục và Đào tạo không nên đưa ra những câu hỏi trắc nghiệm mà có đáp án “không rõ ràng” như trên để tránh tâm lý không tốt cho các em học sinh! Mong Bộ Giáo dục và Đào tạo sớm cho lời giải thích thỏa đáng! Tôi xin chân thành cảm ơn!
Tên: nguyễn thị hương
Em cung la 1 hoc sinh Chuyen hoá, vua roi em cung tham du ki thi tuyen sinh vao dai hoc Ngoai thuong. Theo em thi chi nen dung kim loai Cu de nhan biet, vi neu dung Fe phai qua rat nhieu phan ung va dung dich FeCl2 loang pha voi acid nitric thi rat kho thay hien tuong xay ra vi nong do loang, luong muoi Fe qua it va qua phuc tap.
Con cau hoi ve Zn0, Mg0, Cu0 thi Bo nen cho diem ca 2 dap an vi phan ung khu Zn0 la rat kho xay ra. Neu noi la van co the phan ung o nhiet do rat cao thi Mg 0 cung co the bi khu(khong phai khu vi Hidro) vi nhiet do qua cao gan nhu la nong chay.
Neu noi la khong duoc dung kien thuc nang cao thi that bat cong, hoc sinh se khong muon(khong dam) tim toi` hoc hoi them kien thuc ben ngoai nhu truoc day nua.
Trần Nam: Góp ý đáp án câu 21 đề 429 môn hóa
Theo đề thi trên thì phải chọn phương án A vì H2 không thể khử ZnO, H2 chỉ là một phi kim nên không thể khử được tất cả các oxít kim loại mạnh mà kim loại đó đứng trước Zn.Vì vậy chọn C là sai.
Theo SGK Hóa học 12, tôi được biết rằng: các oxit của những kim loại có tính khử trung bình và yếu (các kim loại đứng sau nhôm (Al) trong dãy điện hóa) có thể bị khử bởi các chất khử thông thường như: hidro; CO…
Như vậy trong trường hợp này chỉ có oxit MgO là không bị khử (vì Mg là kim loại mạnh đứng trước Al); 3 oxit còn lại đều bị khử thành nguyên tử KL bởi chất khử là Hidro.
Do đó đáp án của Bộ tôi cho là hoàn toàn chính xác. Trong thực tế cũng có thể ZnO sẽ không bị khử bởi Hidro. Nhưng chúng ta học là học theo SGK, đề thi cũng dựa trên SGK, vì vậy đáp án cũng phải theo SGK.
TPO