TẠI SAO KHÔNG CÚNG GÀ MÁI
Trong phong tục của người Việt Nam trong các dịp lễ tết, cúng giao thừa, cúng rằm hay đám giỗ thì nhất định phải có một đĩa gà luộc đẹp mắt đặt lên ban thờ tổ tiên. Và điều đặc biệt ở đây là người ta chỉ chọn gà trống để cúng mà thôi chứ không chọn gà mái. Tại sao vậy?
Người ta quan niệm, khi gà trống cất tiếng gáy thì sẽ giúp đánh thức mặt trời lên cao chiếu sáng, báo hiệu một ngày mới bắt đầu, cũng đã đến giờ mọi người thức dậy để thực hiện công việc của mình. Con gà đã trở thành một nét văn hóa đi liền với tín ngưỡng tôn thờ mặt trời của nghề nông lúa nước. Cúng một con gà trống để mong ước cho mưa thuận gió hòa, cây cối sinh trưởng phát triển tốt cho mùa mang bội thu.
Con gà trống vừa đẹp, vừa mạnh mẽ, hùng tráng nhất trong các loài gia cầm. Gà luôn có sẵn, không giới hạn mùa. Xem rõ sáu loài trong Lục súc tranh công (gồm trâu, chó, ngựa, dê, gà, heo) thì gà vẫn nhỏ bé nhất, nhưng luôn trong tư thế khỏe mạnh, bay nhảy trên đầu các con vật khác. Nó hoàn toàn sạch sẽ, không ngủ dưới đất thấp mà luôn ngủ trên cao, trên giàn hoặc trên cây. Mang giá trị phong thủy cao. Biểu tượng cho sự khỏe mạnh, vươn cao, sung túc…
Gà trống có mang đủ 5 đức tính tốt mà một người đàn ông cần phải có. Thứ nhất là văn, con gà trống có mào ở trên đầu và 2 yếm thịt ở dưới nhìn như mũ cánh chuồn chuồn của ông tiến sĩ. Thứ 2 là võ, bởi vì chỉ gà trống mới có cựa, đây là vũ khí biểu tượng cho võ. Tiếp theo đó là dũng, thường gà trống sẽ luôn sẵn sàng “chọi” nhau để bảo vệ cho đàn của mình, sẵn sàng chí tử. Đức tính thứ 4 đó là nhân, nghĩa là khi được cho ăn thì con gà trống đầu đàn sẽ gọi thoe bầy của mình đến và cùng ăn chứ không bao giờ ăn một mình. Cuối cũng là chữ tín, tín biểu hiện ở chỗ gà trống luôn gáy đúng giờ, bất kể mùa nào, thời tiết ra sao.
Do sự ảnh hưởng của Đạo giáo, theo quan niệm về vật hiến tế là phải sạch sẽ, đồng trinh, tinh khiết. Vả lại con gà trống còn là vật báo thức đều đặn cho mọi nhà, nhất là nhà nông bắt đầu một ngày mới… Điều này cũng gây cảm giác dễ linh ứng, ứng nghiệm trong cầu khấn khi tế lễ.
Đó cũng chính là ý nghĩa tại sao các cụ ngày xưa chỉ chọn gà trống để cúng chứ không bao giờ chọn gà mái.