Tên gọi, danh pháp
Tên Tiếng việt: Mộc Lan.
Tên khác: Thiên mục mộc lan.
Tên khoa học: Magnolia officinalis.
Đặc điểm tự nhiên
Mộc Lan chính thức (Magnolia officinalis) là một loại cây cao và to.
Thân Mộc lan cao từ 7 đến 15m, vỏ thân có màu tím nâu. Lá mọc so le, không có lông, cuống to, mập, dài từ 2,4 đến 4,4 cm, phiến lá hình trứng thuôn, dài 22 đến 40 cm, rộng từ 10 đến 20 cm, đầu lá hơi nhọn.
Hoa Mộc lan có màu trắng, hoa thơm, đường kính hoa có thể tới 12 cm. Cuống hoa to thô, Mộc lan có quả dạng kép gồm nhiều đài rời nhau, quả hình trứng dài từ 9 đến 12 cm, đường kính 5 đến 6,5 cm.
Phân bố, thu hái, chế biến
Mộc lan chưa được phát hiện ở nước ta, phân bố của Mộc lan ở những nơi khí hậu mát mẻ, ẩm ướt ở Quảng Tây, Vân Nam, Phúc Kiến của Trung Quốc.
Vào mùa hạ, những tháng 5, tháng 6, chọn những cây từ 20 năm tuổi trở lên, lấy vỏ (tương tự lấy vỏ quế). Sau đó đem về chế biến sơ bộ. Hai phương pháp chế biến Mộc Lan phổ biến nhất:
-
Cho vỏ vào ngăn gỗ, đun nóng cho bốc hơi nước, sau đó phun nước lạnh vào, lặp lại đun nóng bốc hơi nước và phun nước lạnh như vậy 3 lần, mang ra cuộn thành cuộn.
-
Đào hố dưới đất, cho vỏ Mộc lan vào hố, đậy rơm và ủ khoảng 3 đến 4 ngày cho bốc hơi nước, sau đó lấy cuộn lại thành ống.
Ngoài ra còn nhiều cách chế biến khác nhưng không thông dụng bằng hai cách chế biến trên.
Do có nhiều cách chế biến khác nhau và mỗi người làm khác nhau cho nên hình dáng vị thuốc Mộc lan sẽ khác nhau. Ở nước ta thường chỉ đem phơi khô, không cuộn gì cả.
Bộ phận sử dụng
Bộ phận sử dụng được của Mộc Lan là vỏ thân hay vỏ rễ phơi hoặc sấy khô (Vị thuốc từ vỏ thân hay vỏ rễ Mộc lan còn được gọi là Hậu phát).