Cây rau nhái hay cây sao nhái là một loại rau rừng khá phổ biến tại đồng bằng sông Cửu Long. Cây được sử dụng chủ yếu để làm cảnh hoặc sử dụng làm các món ăn vì hàm lượng dinh dưỡng hơn đa số các loại rau khác. Nó không chỉ có mùi thơm mà còn có nhiều công dụng tuyệt với cho sức khỏe. Tuy nhiên cây nhái trị bệnh gì vẫn là vấn đề khiến nhiều người băn khoăn. Vì vậy để hiểu rõ hơn về công dụng của cây sao nhái, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sao.
Cây rau nhái là cây gì?
Cây rau nhái thuộc họ Cúc, chi Cúc tây và có tên khoa học là Cosmos. Cây còn thường được gọi với nhiều tên gọi khác như cây sao nhái, cây hoa sao nhái, hoa cúc chuồn chuồn, cây hoa chuồn chuồn, cây chuồn chuồn,…
Cây sao nhái là loại cây thân thảo sống hàng năm. Chúng sinh sôi dễ dàng trong tự nhiên và đặc biệt thích hợp với khí hậu nhiệt đới. Thường cây rau nhái mọc thành cặp dọc theo bờ ruộng, trên nương rẫy, trên vườn đất ẩm,… Cây rau nhái cũng chính là loại cây cạnh tranh mạnh mẽ của quần thể cỏ dại hai lá mầm.
Thân cây mọc thẳng, chiều cao có thể cao tới 3 m. Vỏ dọc thân màu xanh nhạt, có nhiều vị trí phớt tím, thân cây nhẵn hoặc có lông thưa.
Lá cây rau nhái mọc so le nhau, có lá kép 3 lần, gốc và cuống phát triển thành bẹ, cuống dài 1-7 cm. Lá kép có chiều dài 10 – 20cm, lá chét mọc đối diện và mỗi cuống lá chỉ có một lá chét ở đỉnh. Lá chét hình thon, đỉnh nhọn đơn giản, gân lá hình lông chim, có lông, dù lá non hay lá già đều mềm.
Hoa của cây sao nhái mọc đơn lẻ hoặc thành từng chùm với vài hoa. Hoa kép mọc trên ngọn cây. Phía cụm hoa có hình đầu, chung cuống dài, mỗi cánh hoa đơn lẻ hoặc hợp thành thùy thưa. Các lá bắc thuôn dài, hình ngọn giáo, đầu nhọn. Mặt ngoài của vòng hoa có cánh môi lớn, mỏng, có gân và đỉnh chưa răng không đều màu hồng phớt tím (đây là đặc điểm có thể giúp phân biệt các loài tương tự có hoa màu tím, vàng hoặc cam), hoa ở giữa có màu vàng, hình ống nhỏ. Mùa hoa sao nhái trong các tháng 6 – 11 và phát triển mạnh trong một tháng.
Quả cây sao nhái có dạng hạt bế thuôn có mỏ, mỗi hoa có khoảng 5-10 quả.
Cây rau nhái có rễ hình trụ, có nhiều rễ con, sinh trưởng mạnh trong môi trường đất ẩm.
Cây rau nhái phát triển tốt ở đất ẩm, cạn và cạnh tranh gay gắt với các loại cây thân thảo hai lá mầm khác. Loài này cạnh tranh yếu với các loại cỏ thân thảo khác như cỏ ống, cỏ tranh, cỏ chỉ, sậy,… Cây rau nhái dễ trồng, nếu bón phân và chăm sóc tốt sẽ cho sản lượng cao.
Khu vực phân bố
Cây rau nhái có nguồn gốc từ Mexico sau đó di thực sang Việt Nam và được phân bố chủ yếu ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Ở các khu vực thành thị, cây rau nhái cũng được trồng trong công viên hoặc trồng là cây đô thị. Tại vùng quê, cây mọc dại trong vườn, trên bờ ruộng, nương, rẫy,…
Ở các khu vực nhiệt đới của Nam Mỹ, Châu Á, Châu Phi và Châu Úc, nhiều loài trong chi cúc tây hiện nay cũng được xếp vào loại thực vật xâm lấn và là cỏ dại.
Ở Việt Nam, cây rau nhái chủ yếu là do người ta sử dụng vẻ đẹp của chuồn chuồn làm cây cảnh. Cây này cũng xuất hiện phổ biến ở châu Mỹ, kể từ khi thực dân châu Âu phát hiện ra châu Mỹ thì nhiều loài thuộc chi này đã được du nhập khắp nơi trên thế giới.
Ở Việt Nam, cây chuồn chuồn được trồng phổ biến ở đồng bằng sông Cửu Long. Ở thành thị, chuồn chuồn mọc ở công viên hoặc cây đô thị, còn ở ngoại ô hay nông thôn, cây mọc ở ruộng, vườn, ruộng. Ở một số nơi, chuồn chuồn đôi khi phát triển. Cái gọi là cây rau nhái cũng có nguồn gốc như vậy.
Thành phần hóa học
Theo các tài liệu nghiên cứu của Indonesia trong năm 2012 cho thấy cây rau nhái có chứa các thành phần hóa học rất đa dạng. Lá cây sao nhái rất giàu lacsium, vitamin A, protein chiếm 0,3%, chất béo chiếm 0,4% và carbohydrate. Phần lá cây đã được xác định là có chứa đến 20 chất có tác dụng chống oxy hóa (AEAC). Những chất chống oxy hóa là axit kripto-chlorogenic, axit neochlorogenic, axit chlorogenic, cuersetin glycoside,…
Cứ trung bình 100g lá rau nhái có chứa đến 2400mg vitamin C. Bên cạnh đó lượng protein, carbohydrate, vitamin và khoáng chất trong lá rau nhái cao hơn hẳn so với bắp cải và các loại rau thông dụng khác.
Tác dụng dược lý – Cây nhái trị bệnh gì?
Trong đông y cây nhái trị bệnh gì?
Người Indonesia, Malaysia và Philippines thích ăn rau nhái vì cho rằng nó có nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe. Các bài thuốc dân gian ở những nước này cho rằng cây có tác dụng thanh lọc và tăng lượng máu. Dùng để giải độc và làm chắc xương.
Trong y học dân gian Indonesia, cây được dùng để bổ máu, ngăn ngừa hoặc điều trị các bệnh như tiểu đường, cao huyết áp, sốt, ho và được dùng điều trị co thắt tử cung.
Trong y học hiện đại cây rau nhái trị bệnh gì?
Chiết xuất từ rau nhái cũng trở thành một nguồn chất chống oxy hóa và chống lão hóa tuyệt vời.
Ngoài ra, các chất chống oxy hóa tổng hợp được tìm thấy cây rau nhái cũng có giá trị y học nhất định. Dù đã được sử dụng trong y học nhưng nếu sử dụng không đúng cách vẫn mang lại những tác dụng ngược. Nghiên cứu về loại cây này vẫn đang được tiến hành, với mục tiêu điều chế thuốc chữa bệnh tim từ các nguồn lành tính tự nhiên.
Dùng dịch chiết lá rau nhái với liều 500 mg / kg là ở mức an toàn để điều trị loãng xương. Hoặc bổ sung 500 mg / kg dịch chiết lá rau nhái có canxi và vitamin E để điều trị loãng xương. Những phương pháp này chỉ được nghiên cứu vẫn chưa được sử dụng trong y học.
Hiện nay, cây rau nhái chủ yếu được trồng để làm đẹp cảnh quan. Không có bất kỳ thông tin nào ghi nhận về trường hợp ngộ độc khi ăn lá rau nhái. Tuy nhiên, nếu muốn sử dụng chuồn chuồn để điều trị bệnh, vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn an toàn.
Cây nhái trị bệnh gì?
Bổ máu
Theo các bài thuốc dân gian của các nước Indonesia, Malaysia, Philipin, lá cây nhái là một loại dược liệu giúp lọc sạch và thúc đẩy quá trình lưu thông máu trong cơ thể. Bên cạnh đó, nó còn có công dụng chữa các cơn co thắt tử cung vì vậy được dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh về nội tiết nữ.
Ngăn ngừa loãng xương – Cây nhái trị bệnh gì?
Với tinh chất chiết xuất từ lá sao nhái được dùng trong điều trị loãng xương với liều 500 mg / 1 kg hoặc phối hợp với canxi và vitamin E cũng là một bài thuốc trong điều trị căn bệnh này. Ngoài ra, để phòng chống loãng xương, nhất là người già và phụ nữ đã qua tuổi mãn kinh, cần duy trì thói quen ăn rau nhái với lượng thích hợp mỗi ngày.
Điều trị bệnh tiểu đường
Trong loại cây này có chứa hàm lượng polyphenol và chất chống oxy hóa rất cao. Đây là những hợp chất rất hữu ích để điều trị bệnh tiểu đường.
Chống lão hóa
Do trong lá rau nhái có sự tồn tại của 20 loại chất chống oxy hóa trên. Vì vậy, các tinh chất chiết xuất từ dược liệu này trở thành một nguồn chống lão hóa và chống oxy hóa tuyệt vời. Cứ trong 100 gam lá rau nhái sẽ chứa 2.400 mg vitamin C. Chất này có tác dụng tương tự như một chất chống oxy hóa.
Dùng để ăn – Cây nhái trị bệnh gì?
Vị của rau nhái gần giống xoài nên ăn sống hoặc chế biến cùng các nguyên liệu khác, dù lá non hay già đều có hương vị rất ngon.
Dân miệt vườn thường thích ăn các món gỏi, rau nhái xào, nộm rau nhái, canh rau nhái,… Hoặc nhúng rau nhái vào lẩu. Rau nhái ăn sống kèm với cá kho, mắm kho, thịt kho, bánh xèo, chả cốm, … Phải gọi là ngon nhất.
Cách chế biến rau nhái
Rau nhái là món ăn nổi tiếng ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Loại rau này không chỉ bổ dưỡng mà còn gắn liền với nhiều món ăn đồng quê, rau có thể được ăn sống hoặc nấu chín theo nhiều cách.
Trong các bữa cơm gia đình, rau nhái thường xuất hiện trong các món kho như cá kho, thịt kho, mắm kho,… Loại rau này còn được dùng vớibánh tráng cuốn, bánh xèo, gỏi cuốn.
Nếu muốn nấu ăn, bạn có thể thử cách làm món củ cải luộc rất ngon. Rau rừng nấu chín có vị bùi bùi, màu xanh đậm của rau rừng. Hay rau giả cầy, rau nhái xào tỏi … Cũng thu hút sự thèm ăn của nhiều cư dân mạng.