Đi tiểu không tự chủ là một trong những nguyên nhân gây giảm sút chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh thường khó nói, khó giãi bày khiến người bệnh âm thầm chịu đựng, gây bất tiện trong sinh hoạt hằng ngày. Cùng tìm hiểu về bệnh đi tiểu không tự chủ nhé!
1Đi tiểu không tự chủ là gì?
Đi tiểu không tự chủ, hay mất kiểm soát bàng quang là tình trạng người bệnh thỉnh thoảng bị rò rỉ nước tiểu một ít khi ho, hắt hơi. Nghiêm trọng hơn là cảm giác muốn đi tiểu đến đột ngột và nhanh đến mức không thể kiểm soát hay vào nhà vệ sinh kịp thời.
Đây là vấn đề gây khó chịu, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hằng ngày của người bệnh.
2Các loại tiểu không tự chủ
Có 4 loại tiểu không tự chủ khác nhau
Tiểu không tự chủ khi gắng sức
Tiểu không tự chủ khi gắng sức thường xảy ra ở phụ nữ trẻ, trung niên hoặc phụ nữ ở giai đoạn mãn kinh. Nước tiểu bị rò rỉ do tăng áp lực lên bàng quang trong một số trường hợp như: tập thể dục, cười, ho, hắt hơi, khiêng vật nặng,…
Tiểu không tự chủ cấp bách
Tiểu không tự chủ cấp bách xảy ra khi người bệnh có nhu cầu đi tiểu đột ngột và dữ dội đến mức không thể nhịn được để vào nhà vệ sinh. Nước tiểu rỉ ra ngay sau có cảm giác muốn đi tiểu (chỉ cách nhau khoảng vài giây).
Nhu cầu đi tiểu thường xuất hiện khi bạn thay đổi vị trí đột ngột hoặc nghe thấy tiếng nước chảy. Tiểu không tự chủ cấp bách là một trong những dấu hiệu của hội chứng bàng quang tăng hoạt.
Tình trạng này thường gặp ở những đối tượng mắc các bệnh lý như: tiểu đường, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng hoặc đột quỵ.
Tiểu không tự chủ do quá tải
Tiểu không tự chủ do tràn dịch là một dạng bí tiểu mạn tính. Tình trạng nước tiểu rò rỉ thường xuyên khi bàng quang không được làm trống hoàn toàn.
Triệu chứng này thường gặp ở đàn ông lớn tuổi mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt. Tuyến tiền liệt phì đại cản trở niệu đạo thoát nước tiểu dẫn đến bàng quang luôn còn sót lại lượng nước tiểu chưa được thải ra ngoài.
Tiểu không tự chủ phối hợp
Loại tiểu không tự chủ phối hợp này là sự kết hợp của nhiều vấn đề khác nhau dẫn đến hiện tượng són tiểu. Bệnh nhân sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong vấn đề vệ sinh và cần phải được điều trị bởi bác sĩ càng sớm càng tốt.
3Các dấu hiệu của việc đi tiểu không tự chủ
Tiểu không tự chủ xảy ra khi bạn không thể kiểm soát việc tiểu tiện, không thể trì hoãn việc đi vệ sinh. Triệu chứng khác nhau tùy thuộc vào loại tiểu không tự chủ:
- Rò rỉ nước tiểu với lượng ít hoặc rất nhiều khi ho, hắt hơi, nâng vật nặng,…
- Nhu cầu đi tiểu xuất hiện đột ngột và dữ dội
- Đi tiểu thường xuyên, phải thức giấc nhiều lần vào ban đêm để đi tiểu.
- Đi tiểu trong khi ngủ
4Nguyên nhân
Nhiễm trùng đường tiết niệu
Nhiễm trùng đường tiết niệu như viêm niệu đạo, viêm bàng quang, viêm niệu quản,… có thể là nguyên nhân gây tiểu không tự chủ. Khi đường tiết niệu bị viêm nhiễm, tùy vào vị trí nhiễm trùng mà cơ thể có những biểu hiện như đau, sốt, nhu cầu đi tiểu cao hơn bình thường do đường niệu bị kích thích.
Khi bệnh nhiễm trùng được điều trị thì cảm giác tiểu nhiều lần, tiểu không hết sẽ biến mất.
Mang thai
Trong quá trình mang thai, tử cung sẽ dần lớn lên tương ứng với sự phát triển của phôi thai nằm bên trong, từ đó gây chèn ép các cơ quan nội tạng trong cơ thể nói chung và bàng quang nói riêng, dẫn đến tình trạng són tiểu ở phụ nữ mang thai.
Bị són tiểu ở tam cá nguyệt thứ nhất (ba tháng đầu thai kỳ) là triệu chứng rất thường gặp ở phụ nữ mang thai.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc
Một số loại thuốc dùng điều trị nhóm bệnh tim, bệnh thận,… cũng có thể gây ra tình trạng bất thường thói quen đi tiểu như thuốc lợi tiểu, thuốc chống trầm cảm, thuốc ngủ, thuốc an thần, thuốc chẹn kênh canxi.
Tác dụng phụ của thuốc khi điều trị là khó tránh khỏi. Vì vậy, bạn cần báo ngay cho bác sĩ khi gặp bất kỳ triệu chứng bất thường nào để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Một số loại thức uống
Thói quen đi tiểu bị thay đổi và màu sắc nước tiểu bất thường là kết quả của việc sử dụng các loại đồ uống như cà phê, trà, rượu, soda,…
Nguyên nhân là do trong thành phần của các thức uống này chứa chất lợi tiểu, khiến cơ thể tăng bài tiết muối và nước, từ đó gây tiểu nhiều hơn.
Táo bón mạn tính
Khi bị táo bón, đồng nghĩa ứ các chất thải tại đường ruột, nhất là trực tràng. Vị trí của trực tràng nằm gần bàng quang và hầu hết có cùng dây thần kinh chi phối. Người mắc táo bón thường sẽ đi tiểu nhiều hơn và đôi khi khó kiểm soát.
Rối loạn cơ sàn chậu
Rối loạn cơ sàn chậu thường gặp nhiều ở người lớn tuổi hoặc phụ nữ mang thai bởi sức nặng khi mang thai và áp lực căng giãn của quá trình sinh nở làm ảnh hưởng đến chức năng hoạt động của cơ sàn chậu.
Bệnh nhân bị rối loạn cơ sàn chậu thường không thể nhịn tiểu được khi mắc tiểu, đi tiểu nhiều lần, nhất là tiểu đêm, cảm thấy khó tiểu, tiểu không hết. Khi lao động nặng, chạy nhảy, hắt hơi, ho có thể gây són tiểu.
Đột quỵ
Đột quỵ hay tai biến mạch máu não, là tình trạng tế bào não bị gián đoạn, suy giảm hoặc ngưng đột ngột nguồn máu nuôi. Từ đó làm ảnh hưởng đến chức năng não bộ và sự chi phối thần kinh đến các cơ quan khác, trong đó có tế bào cơ.
Khi đột quỵ xảy ra, bệnh nhân thường mất khả năng kiểm soát tế bào cơ, nhất là cơ ở vùng bàng quang và lỗ niệu đạo dẫn đến mất khả năng tự chủ quá trình đi tiểu.
Tiểu đường
Tiểu đường được hiểu là bệnh rối loạn chuyển hóa, đặc trưng bởi tình trạng gia tăng nồng độ đường trong máu quá mức, từ đó gây rối loạn chuyển hóa đạm, đường, mỡ, chất khoáng và gây biến chứng lên nhiều cơ quan đích trong cơ thể.
Ở bệnh nhân tiểu đường, thần kinh bàng quang sẽ dễ bị tổn thương hơn dẫn đến dễ nhiễm trùng đường tiểu.
Thời kỳ mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh là giai đoạn kết thúc chu kỳ kinh nguyệt ở người phụ nữ khi chức năng buồng trứng đã suy giảm, thường diễn ra ở độ tuổi từ 45-55 tuổi.
Lúc này, cơ thể người phụ nữ có nhiều thay đổi về nồng độ hormone dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu, kích thích bàng quang tăng hoạt động, từ đó gây rối loạn tiểu tiện.
Bệnh đa xơ cứng (MS)
Đa xơ cứng là căn bệnh rối loạn hệ thống miễn dịch, lớp vỏ bảo vệ của các tế bào thần kinh bị phá hủy, gây suy giảm chức năng não bộ và tủy sống.
Rối loạn chức năng bàng quang là triệu chứng rất thường gặp ở bệnh nhân đa xơ cứng bao gồm đi tiểu nhiều lần, tiểu khó thậm chí là tiểu dầm do cơ thể mất khả năng kiểm soát.
Bệnh liên quan đến việc tiểu không tự chủ
Một trong những bệnh liên quan đến việc tiểu không tự chủ thường gặp nhất là phì đại lành tính tiền liệt tuyến. Khi đó tiền liệt tuyến tăng sinh về kích thước làm ảnh hưởng đến chức năng của bàng quang.
Vì vậy bệnh nhân phì đại lành tính tiền liệt tuyến thường có biểu hiện tiểu rắt, tiểu nhiều lần, tiểu không hết hoặc thậm chí là bí tiểu.
Sau phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt
Trong quá trình phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt có thể gây ảnh hưởng, tổn thương đến cơ vòng bàng quang, đây là cơ có vai trò kiểm soát quá trình đi tiểu.
Khi cơ vòng bàng quang bị ảnh hưởng, bệnh nhân sẽ bị rối loạn thói quen đi tiểu như tiểu nhiều lần, tiểu không tự chủ,…
Sự lão hóa
Khi cơ thể già đi hay lão hóa, cơ co thắt trong bàng quang có thể trở nên yếu dần theo thời gian cùng với quá trình sản xuất hormone chống bài niệu ít đi. Từ đó gây ra các rối loạn thói quen đi tiểu và tính chất nước tiểu.
Đây là điều không thể tránh khỏi, vì vậy bạn nên duy trì một lối sống lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao, chế độ ăn hợp lý và duy trì cân nặng phù hợp để giữ gìn một sức khỏe tốt.
Rối loạn thần kinh thực vật
Về cơ bản, cơ vòng bàng quang được chi phối bởi hệ thống thần kinh thực vật. Do đó, khi có bất kỳ rối loạn thần kinh thực vật nào xảy ra, hoạt động của cơ này sẽ bị ảnh hưởng, từ đó gây rối loạn tiểu tiện ở bệnh nhân.
5Khi nào cần thăm khám bác sĩ?
Các dấu hiệu cần đến gặp bác sĩ
Khi có một trong các triệu chứng của bệnh liên quan đến việc tiểu không tự chủ (rò rỉ nước tiểu, nhu cầu đi tiểu xuất hiện đột ngột và dữ dội, đi tiểu đêm hoặc nhiều lần,…) bạn nên đến thăm khám bác sĩ sớm nhất để có thể thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán bệnh liên quan đến việc tiểu không tự chủ.
Nơi khám uy tín
- Tại thành phố Hồ Chí Minh: Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Y Dược TPHCM, Bệnh viện nhân dân 115, Bệnh viện Bình Dân,…
- Tại Hà Nội: Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện Đại Học Y Hà Nội, Bệnh viện Đa khoa Đống Đa, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108,…
6Phương pháp điều trị
Sự kết hợp của các phương pháp điều trị có thể giúp bạn kiểm soát triệu chứng tốt hơn:
Cải thiện kiểm soát bàng quang:
- Thực hiện đúng cách các bài tập cơ vùng sàn chậu (bài tập Kegel). Bài tập giúp tăng cường cơ hỗ trợ bàng quang giữ nước tiểu và tránh rò rỉ.
- Kiểm soát cảm giác muốn đi tiểu bằng cách hít thở nhẹ, thư giãn, tránh nghĩ tới việc đi tiểu, giữ yên và siết chặt các cơ sàn chậu.
- Sắp xếp thời gian để kiểm soát việc đi tiểu: ví dụ bạn có thể lên kế hoạch cho việc đi tiểu 1 lần sau 1 giờ. Khoảng cách giữa các lần đi tiểu sẽ được giãn ra sau một thời gian.
Điều trị y tế (bệnh nhân cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ)
- Sử dụng các loại thuốc kê đơn theo ý kiến của bác sĩ.
- Kem bôi estrogen âm đạo: dùng lượng nhỏ kem thoa trực tiếp lên thành âm đạo và mô niệu đạo giúp giảm tiểu không tự chủ do căng thẳng.
- Tiêm gel hoặc bột nhão làm dày khu vực xung quanh niệu đạo.
- Sử dụng thiết bị y tế hỗ trợ: ống thông dẫn nước tiểu ra khỏi bàng quang, vòng đệm âm đạo tạo áp lực để giảm rò rỉ, chèn niệu đạo.
- Phẫu thuật trong trường hợp phì đại tuyến tiền liệt gây tắc nghẽn và gây tiểu không tự chủ
Thay đổi lối sống: Duy trì cân nặng phù hợp, không hút thuốc, không sử dụng các chất kích thích, chế độ ăn nhiều chất xơ, cung cấp đầy đủ nước cho hoạt động sống của cơ thể,…
7Biện pháp phòng ngừa
Một vài biện pháp giúp giảm thiểu triệu chứng đi tiểu không tự chủ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân:
Thực hiện các bài tập cơ vùng sàn chậu (Kegel) hằng ngày: Bạn nên tìm hiểu kĩ về phương pháp tập sàn chậu hoặc được hướng dẫn bởi người có chuyên môn. Việc thực hiện bài tập sàn chậu đúng cách sẽ đem lại hiệu quả giảm rò rỉ nước tiểu sau khoảng 3 tháng.
Bỏ thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp. Bạn có nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ do ho nhiều gây căng cơ sàn chậu.
Tránh nâng vật nặng vì sẽ tăng áp lực lên cơ sàn chậu.
Duy trì cân nặng phù hợp: thừa cân cũng là nguyên nhân gây suy yếu cơ sàn chậu và mô mỡ tăng áp lực lên bàng quang dẫn đến tiểu không tự chủ.
Trị táo bón: Khó khăn khi đi đại tiện kéo dài làm suy yếu cơ sàn chậu và tình trạng đi tiểu không tự chủ trở nên nghiêm trọng hơn. Bạn nên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ vào khẩu phần ăn hằng ngày (các loại rau củ, đậu, yến mạch,…)
Tránh sử dụng các loại thực phẩm hay thức uống gây kích thích lên bàng quang: thức ăn cay, có tính acid, rượu bia, caffein (cà phê, trà, soda…).
Uống đủ nước 2-3L mỗi ngày: Người mắc chứng đi tiểu không tự chủ thường nhịn uống nước vì nghĩ đó là nguyên nhân làm tình trạng nghiêm trọng hơn. Nhưng cơ thể thiếu nước sẽ dẫn đến suy giảm chức năng bàng quang và táo bón.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin bổ ích về các nguyên nhân gây tiểu không tự chủ. Nếu bạn cảm thấy bài viết hay, hãy chia sẻ cho bạn bè và gia đình cùng tham khảo nhé!
Nguồn: NHS, Healthline, Mayo Clinic, Cleveland Clinic