Một số sai sót có thể phòng tránh được liên quan đến sử dụng thuốc có nồng độ đậm đặc gần đây ở trong và ngoài nước như: 2 trường hợp tử vong ở bệnh nhân nhi do liên quan đến việc sử dụng dung dịch Kali phosphat hoặc Kali clorid đậm đặc đường tĩnh mạch (đăng tải trên tạp chí ISMP Canada Safety Bullentin) [1], hoặc trường hợp sai sót khi tiêm nhầm Kali clorid 10% tại một cơ sở y tế trong nước [2].
Tại đơn vị, không chỉ có Kali clorid nồng độ đậm đặc (dạng 500mg/5ml hoặc 1g/10ml), mà còn nhiều thuốc có nồng độ đậm đặc khác như: Amikacin 500mg/2ml, Dobutamine Panpharma 250mg/20ml và 500mg/40ml, Noradrenalin 1mg/ml, L-Ornithin – L-Aspartat 5g/10ml, Atosiban 37.5mg/5ml…
Hoặc các thuốc dạng bột đông khô yêu cầu pha loãng trước khi truyền tĩnh mạch như: Vancomycin 500mg, Azithormycin 500mg, Meropenem, Imipenem/Cilastatin …
Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Vì vậy, để hạn chế sai sót do sử dụng không đúng các loại thuốc này, khuyến cáo cán bộ y tế:
– Cần ra y lệnh rõ ràng về cách sử dụng thuốc (ví dụ đối với Vancomycin mỗi lọ 500mg hoàn nguyên bằng 10ml nước cất sau đó pha loãng với ít nhất 90ml NaCl 0,9% hoặc Glucose 5% để được dung dịch có nồng độ không quá 5mg/ml [3]).
– Để hạn chế sai sót, cần ra y lệnh bằng văn bản. Nếu phải ra y lệnh bằng lời (trong trường hợp khẩn cấp hoặc bất khả kháng) yêu cầu người nghe nhắc lại để bảo đảm người đó hiểu đúng thông tin được truyền tải.
– Đối với điều dưỡng thực hiện y lệnh cần hỏi lại nếu chưa rõ hoặc trao đổi lại nếu có sai sót.
– Bảo quản các thuốc có nồng độ đậm đặc hoặc cần pha chế đặc biệt tại khu vực riêng và nên có cảnh báo cho nhân viên y tế (bằng nhiều phương pháp như dán nhãn phụ cảnh báo…).
– Sử dụng đơn vị đo lường dễ hiểu và nhất quán (như mg, mmol, mL, L).
– Đơn vị thông tin thuốc tại đơn vị nên khuyến cáo và hướng dẫn cách sử dụng của một số thuốc đặc biệt và các sản phẩm mới.
– Ưu tiên các thuốc đã được pha loãng trước trong đấu thầu và kê đơn. Ưu tiên sử dụng các thuốc đường uống có sinh khả dụng cao hoặc trong trường hợp chưa cần thiết phải sử dụng đường tiêm truyền.
– Trong hoạt động đào tạo liên tục và cung cấp thông tin: Ngoài các nội dung về quy trình bảo quản, pha chế tại đơn vị, cần cảnh báo các sai sót tương tự, hướng dẫn xây dựng kế hoạch dự phòng trong trường hợp thiếu hụt thuốc và/hoặc thay đổi nhà cung cấp.
Ngoài ra, tại một số bệnh viện nơi có tổ chức pha chế tập trung các thuốc tại khoa Dược còn khuyến cáo thêm:
– Không bảo quản dung dịch điện giải đậm đặc ở tại khu vực chăm sóc bệnh nhân.
– Giảm thiểu việc tính toán và thao tác bổ sung trong khu vực chăm sóc bệnh nhân.
Tổ dược lâm sàng và thông tin thuốc
1. ISMP Canda Safety Bulletin tập 19, số 1, tháng 01/2019 (Bài dịch Vương Mỹ Lượng, Lương Tùng Anh trên tạp chí Dược và mỹ phẩm số 102, tháng 5/2019)
2. https://vietnamnet.vn/vn/suc-khoe/suc-khoe-24h/be-8-thang-nguy-kich-nghi-do-tiem-nham-thuoc-o-ha-noi-424419.html
3. Dược thư Quốc gia Việt Nam 2015, trang 1458