Bình thường, khi có một vết thương trên da hoặc niêm mạc, cơ thể sẽ ngay lập tức xảy phản ứng đông cầm máu. Tuy nhiên, nếu quá trình đông máu rối loạn có thể gây ra chảy máu lâu cầm, máu loãng. Hãy tìm hiểu về triệu chứng này thông qua bài viết sau!
1Chảy máu lâu cầm là gì?
Quá trình đông máu là gì?
Đông máu là quá trình sinh lý bình thường của cơ thể với sự tham gia của tiểu cầu, các yếu tố đông máu, nhằm hạn chế mất máu gây ảnh hưởng đến huyết áp, tuần hoàn và thậm chí là tính mạng của người bệnh. [1]
Quá trình đông máu diễn ra theo 4 giai đoạn
- Mạch máu co lại: ngay sau khi có tổn thương gây mất máu, các mạch máu nhỏ tại chỗ sẽ có hiện tượng co nhỏ lại giúp hạn chế lưu lượng máu đến khu vực bị ảnh hưởng cũng như hạn chế lượng máu chảy ra ngoài.
- Hoạt động của tiểu cầu: tại vị trí thành mạch bị tổn thương xuất hiện các tín hiệu hóa học thu hút tiểu cầu đến và kết dính lại với nhau.
- Hoạt động của protein trong máu: Các protein của yếu tố đông máu kích thích sản xuất fibrin, đây là một chất mạnh và giống như sợi tạo thành cục máu đông fibrin.
- Tan máu đông (hay còn gọi là tiêu sợi huyết): Sau khi cục máu đông lấp kín vùng mạch máu bị tổn thương sẽ bị sẹo hóa, sau đó tan ra để lòng mạch được thông thoáng, mạch máu tiếp tục tuần hoàn để đảm bảo việc nuôi dưỡng các tổ chức bên dưới vùng bị tổn thương.
Kết quả của quá trình đông máu là hình thành cục máu đông
Chảy máu kéo dài, bất thường
Chảy máu kéo dài là hiện tượng quá trình đông máu diễn ra không tuân theo sinh lý bình thường, có thể do thiếu hụt về tiểu cầu hoặc các yếu tố đông máu.
Tuy nhiên, tùy vào vị trí, mức độ nông sâu và bờ sắc hoặc tù của vết thương mà lượng máu chảy và thời gian cầm máu sẽ khác nhau. Do đó, rất khó để xác định được ngưỡng thời gian cụ thể của triệu chứng chảy máu kéo dài.
2Nguyên nhân
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chảy máu không ngừng, khó cầm máu có thể đến từ yếu tố di truyền, nội sinh của người bệnh hoặc do tác động từ môi trường:
- Rối loạn đông máu: là những bệnh lý bất thường về yếu tố đông máu, thường di truyền trong gia đình như bệnh máu khó đông Hemophilia hay bệnh Von Willebrand.
- Giảm tiểu cầu: có thể gặp trong bệnh xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch, suy tủy xương, nhiễm trùng mạn tính hoặc tiền sản giật ở phụ nữ mang thai…
- Nguyên nhân thành mạch: thành mạch yếu, xơ vữa hoặc quá mỏng sẽ dễ bị tổn thương và khó co lại khi có chảy máu gây ra chảy máu kéo dài. Nguyên nhân này thường gặp ở người cao tuổi, suy dinh dưỡng hoặc gầy yếu.
- Tác dụng phụ của một số loại thuốc: nếu sử dụng liều quá cao có thể dẫn đến chảy máu không cầm như thuốc chống kết tập tiểu cầu aspirin, clopidogrel hoặc thuốc chống đông heparin, warfarin… để dự phòng tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim.
- Mắc các bệnh lý về gan: người mắc xơ gan, suy gan khiến chức năng gan giảm sút, không có khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu cho cơ thể dẫn đến chảy máu kéo dài.
- Thiếu vitamin K: vitamin K có vai trò quan trọng giúp khởi động quá trình đông máu. Người bệnh có thể thiếu vitamin K do rối loạn tiêu hóa, hội chứng ruột kém hấp thu, sử dụng kháng sinh kéo dài hoặc bệnh gan mật…
- Sốt xuất huyết: với triệu chứng đặc trưng là sốt, xuất huyết dưới da và niêm mạc. Ở thời kỳ toàn phát của bệnh có thể gây giảm tiểu cầu nặng và có thể đe dọa đến tính mạng. [2]
Chảy máu mũi kéo dài ở trẻ có thể do bệnh máu khó đông Hemophillia
3Các bệnh lý liên quan
Chảy máu khó cầm, kéo dài có thể là triệu chứng xuất hiện ở một số bệnh như:
- Xơ gan, suy gan.
- Rối loạn đông máu bẩm sinh như bệnh Von Willebrand, Hemophilia…
- Bạch cầu cấp, suy tủy xương.
- Xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch.
- Nhiễm khuẩn huyết.
Chảy máu khó cầm có thể gặp ở bệnh nhân xơ gan
4Chảy máu liên tục có nguy hiểm không?
Chảy máu liên tục, khó cầm là một tình trạng nguy hiểm, cần phải được sơ cấp cứu kịp thời để tránh mất quá nhiều máu gây:
- Suy tuần hoàn.
- Hạ huyết áp.
- Giảm tưới máu não gây tổn thương không hồi phục.
- Giảm tưới máu thận gây suy thận.
5Cách chẩn đoán
Hỏi tiền sử bệnh
Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử các bệnh lý về máu di truyền trong gia đình, tiền sử dịch tễ tại địa phương đang sinh sống với bệnh sốt xuất huyết và tiền sử sử dụng các loại thuốc hiện tại.
Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ tiến hành hỏi về diễn biến của chảy máu, thăm khám điểm xuất huyết trên da và niêm mạc cũng như tìm kiếm vị trí xuất hiện nội tạng (nếu có).
Các xét nghiệm
Bên cạnh việc hỏi bệnh và thăm khám, một số xét nghiệm có thể hỗ trợ bác sĩ chẩn đoán nguyên nhân gây chảy máu không ngừng, khó cầm như:
- Công thức máu: nhằm đánh giá số lượng tiểu cầu, hồng cầu hoặc bạch cầu (nếu có nhiễm trùng).
- Thời gian đông máu: chỉ số PT hoặc INR giúp xác định được bệnh nhân có chảy máu kéo dài hay không.
- Các yếu tố đông máu: giúp xác định sự thiếu hụt hoặc suy giảm của một hay nhiều yếu tố đông máu.
- Chức năng gan: giúp chẩn đoán bệnh gây suy chức năng gan qua các chỉ số albumin, protein huyết thanh, AST, ALT, GGT…
Chụp ảnh
Với một số trường hợp chảy máu khó cầm ở các cơ quan nội tạng có thể phải sử dụng đến các phương tiện chẩn đoán hình ảnh như:
- Chụp cắt lớp vi tính sọ não: nếu nghi ngờ xuất huyết não.
- Nội soi tiêu hóa: khi người bệnh có nôn máu hoặc đi ngoài ra phân đen, phân máu trong bệnh loét dạ dày, giãn tĩnh mạch thực quản, trĩ…
6Cách sơ cứu khi vết thương chảy máu liên tục
Cách sơ cứu
Khi gặp người bệnh chảy máu số lượng lớn, liên tục và kéo dài, bạn cần thực hiện các bước sau:
- Bước 1: Đưa bệnh nhân ra khỏi nơi nguy hiểm gây chảy máu.
- Bước 2: Nhẹ nhàng rửa vết thương bằng nước sạch, nước muối sinh lý hoặc nước sát khuẩn.
- Bước 3: Sử dụng gạc vô khuẩn, vải sạch hoặc quần áo sạch băng ép chặt lấy vết thương để cầm máu và giữ nguyên tư thế.
- Bước 4: Nhanh chóng gọi cho cơ sở y tế gần nhất để được cấp cứu kịp thời.
Bạn nên băng ép chặt lấy vết thương để hạn chế mất máu cho người bệnh
Những việc KHÔNG nên làm
Trong sơ cứu người bệnh chảy máu không cầm, bạn tuyệt đối KHÔNG được thực hiện những việc sau:
- Tự ý rút dị vật ra khỏi cơ thể bệnh nhân nếu chảy máu do dị vật đâm thủng.
- Bỏ tay đang giữ vết thương hoặc thay gạc cầm máu mới.
- Bôi bất kỳ thuốc hoặc lá gì lên vết thương.
- Garo hoặc băng quá chặt khiến máu không lưu thông gây lạnh đầu chi, hoại tử.
Không nên garo quá chặt vì có thể gây ra thiếu máu đầu chi
7Khi nào cần gặp bác sĩ
Các dấu hiệu cần gặp bác sĩ
Chảy máu không ngừng, khó cầm là một tình trạng cấp cứu nên cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để được điều trị kịp thời. Không được tự ý cầm máu tại nhà vì vết thương có thể sẽ nghiêm trọng và dẫn đến mất máu rất nhiều. Đặc biệt với các dấu hiệu như:
- Vết thương nghiêm trọng.
- Máu liên tục chảy không có dấu hiệu dừng lại.
- Người dễ chảy máu, chảy máu cam.
- Người bệnh sốt xuất huyết kèm theo: rong kinh (kéo dài trên 7 ngày), cường kinh hoặc chảy máu giữa chu kỳ kinh nguyệt, nôn ra máu số lượng lớn hoặc đi ngoài ra máu. [3]
Nơi khám chữa khi vết thương chảy máu không ngừng
Nếu có những biểu hiện của chảy máu khó cầm hãy đến ngay các cơ sở y tế gần nhất hoặc các bệnh viện uy tín gần bạn nhất để chữa trị kịp thời tránh các biến chứng nguy hiểm:
- Tp. Hồ Chí Minh: bệnh viện Chợ Rẫy, bệnh viện Nhân dân 115, bệnh viện Đại học Y dược Tp. Hồ Chí Minh…
- Hà Nội: bệnh viện Bạch Mai, bệnh viện Quân đội Trung ương 108, bệnh viện Nhi Trung ương…
Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn có những kiến thức về triệu chứng và cách sơ cứu chảy máu lâu cầm, máu loãng. Hãy chia sẻ bài viết này đến với bạn bè và người thân của bạn nhé!