Gạo nếp là thành phần chính để tạo ra xôi nếp, loại thực phẩm giàu tinh bột và có chỉ số đường huyết GI cao. Tuỳ thuộc vào chủng loại mà gạo nếp sẽ có chỉ số đường huyết GI khác nhau:
- Gạo nếp cái hoa vàng: GI > 73;
- Gạo nếp ngỗng: Có chỉ số GI ở mức trung bình, thấp hơn gạo nếp cái hoa vàng;
- Gạo nếp cẩm: Có chỉ số GI thấp nhất khoảng 42,3.
Nhìn chung, các loại gạo nếp có chỉ số GI khá cao, khiến lượng đường trong máu của người ăn tăng cao đột ngột, ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị bệnh tiểu đường và tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng về lâu dài. Do đó, chuyên gia khuyến cáo người bệnh tiểu đường không nên ăn nhiều xôi nếp, nếu ăn mỗi bữa chỉ nên ăn lượng nhỏ kèm với rau xanh hoặc salad trộn để làm giảm hấp thu đường.
2. Lưu ý khi sử dụng gạo nếp ở bệnh nhân đái tháo đường
Gạo nếp có thể được chế biến thành rất nhiều món ăn như xôi nếp, bánh chưng, thậm chí là rượu nếp nhưng nhìn chung thì chỉ số đường huyết của các đồ ăn, thức uống chế biến từ thực phẩm vẫn khá cao. Do đó, để tránh ảnh hưởng đến đường huyết quá mức khi ăn xôi nếp, người bệnh cần lưu ý:
Liều lượng dùng:
- Người bệnh tiểu đường chỉ nên dùng từ 45-60g carbohydrate mỗi bữa ăn (tương đương ít hơn 200g gạo nếp) mỗi bữa, không ăn quá 2 lần/ tuần và nên ăn kèm cùng các loại thực phẩm khác như rau xanh, trái cây, sữa,…
- Người bệnh có thể sử dụng phương pháp đĩa thức ăn để cân đối khẩu phần với tỷ lệ 1⁄2 rau, 1⁄4 tinh bột (cơm, bún, bánh mì) và 1⁄4 thực phẩm đạm (thịt, cá, trứng, hải sản,…).
- Ngoài ra, có thể ăn thêm 1 phần nhỏ tráng miệng từ trái cây như chuối, quýt, cam hoặc 4-5 quả nho.
Thời điểm ăn:
- Bệnh nhân nên ăn gạo nếp vào bữa trưa hoặc khi tụt đường huyết để đảm bảo duy trì nồng độ đường trong máu luôn ổn định.
- Nên hạn chế ăn xôi vào buổi sáng do sau thời gian dài, cơ thể không được tiếp nhận thức ăn nên ăn xôi vào lúc này khiến người bệnh tăng đường huyết đột ngột.
Một số lưu ý khác khi sử dụng gạo nếp:
- Nên ăn kèm xôi gạo nếp với rau củ trong bữa ăn để giảm hấp thu đường, cân bằng dinh dưỡng và giảm các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu hoặc táo bón. Các loại rau ăn kèm nên là dưa chuột, rau mùi, cải xanh, cam quýt,…
- Kiểm tra đường huyết 2 giờ sau khi ăn xôi để đảm bảo kiểm soát đường huyết và điều chỉnh liều lượng xôi khi ăn.
- Nên ăn xôi có ít dầu mỡ và không nên ăn xôi có mỡ động vật như mỡ gà, mỡ lợn. Các loại mỡ này rất giàu cholesterol nên dễ gây tăng cân và làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch ở người bệnh tiểu đường.
- Không nên ăn xôi được bọc bởi giấy báo vì chứa nhiều hoá chất tẩy trắng, mực in và có khả năng nhiễm vi khuẩn, gây đau bụng và tiêu chảy,…