Tinh trùng dị dạng là tinh trùng có những thay đổi về cấu trúc cũng như kích thước, có thể tồn tại cùng lúc với những tinh trùng có hình cấu trúc bình thường trong tinh dịch của người nam giới. Nếu số lượng tinh trùng dị dạng trong tinh dịch nhiều hơn số lượng tinh trùng bình thường thì nguy cơ vô sinh hiếm muộn xảy ra ở nam giới là rất cao.
Một số nguyên nhân dẫn đến hiện tượng tinh trùng dị dạng có thể kể đến như sau:
- Độ tuổi: theo một số nghiên cứu trên thế giới thì ở những người nam giới trong độ tuổi từ 40 trở lên thì cơ thể sẽ xuất hiện sự suy giảm hormone Testosterone gây xuất tinh sớm và giảm chất lượng, số lượng tinh trùng trong giai đoạn này.
- Sự oxy hóa: đây là một trong những nguyên nhân chính làm tinh trùng bất thường so với hình dạng ban đầu của nó, được giải thích là do quá trình những gốc tự do bị mất điện tử đã tấn công vào những tinh trùng chưa trưởng thành khiến cấu trúc của nó bị biến đổi, dẫn đến dị dạng tinh trùng.
- Chế độ dinh dưỡng: đối với đa số nam giới thường hay có xu hướng sử dụng những loại thực phẩm có chứa nhiều kẽm, selen… gây ảnh hưởng đến sản xuất và nuôi dưỡng tinh trùng, lúc này cơ thể sẽ tiết ra Gonadotropin làm suy giảm sức khỏe tình dục của nam giới khiến cho chất lượng tinh trùng bị giảm đi, dẫn đến dị dạng tinh trùng.
- Chất kích thích: thuốc lá, bia rượu, đồ uống có cồn cũng là những nguyên nhân khiến số lượng và chất lượng tinh trùng bị suy giảm.
- Ô nhiễm môi trường: tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm bởi những chất thải công nghiệp, hóa chất độc hại như thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, diệt côn trùng… cũng làm giảm số lượng tinh trùng bình thường và tăng lên số lượng tinh trùng bất thường, gây nên thụ tinh khó, thậm chí có thể gây nên hậu quả dị tật bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.
- Bệnh lý: khi nam giới mắc phải một số bệnh lý như nhiễm trùng tiết niệu, tổn thương tinh hoàn, giãn tĩnh mạch, tắc ống dẫn tinh…
- Môi trường sinh sống, làm việc: khi làm việc trong môi trường có nhiệt độ quá cao hoặc có nhiều bức xạ, ion hóa, từ trường… thì khả năng giảm sản sinh tinh trùng cũng như số lượng tinh trùng có hình dạng bất thường cũng tăng lên đáng kể.
- Một số nguyên nhân khác: sử dụng điện thoại nhiều, để vùng bìu và cơ quan sinh dục tiếp xúc với sóng điện từ, điện thoại quá nhiều…