Bất cứ loại thuốc hay vắc xin nào sau khi sử dụng đều có thể gây ra các phản ứng phụ theo nhiều mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Vậy, phản ứng phụ sau khi tiêm thủy đậu có nghiêm trọng hay không? Có thể nhận biết thông qua những dấu hiệu nào? Theo dõi và xử lý những phản ứng phụ sau tiêm thủy đậu ra sao? Tất cả thông tin sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây.
ThS Nguyễn Diệu Thúy – Chuyên viên Y khoa, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC cho biết: “Các loại vắc xin thủy đậu được sử dụng tại Việt Nam đều đã thông qua kiểm chứng khoa học trong và ngoài nước, được Bộ Y tế kiểm duyệt và cấp phép lưu hành nên rất an toàn và hiệu quả. Để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả tối ưu, tất cả mọi người cần được khám sàng lọc trước tiêm chủng, chỉ khi đáp ứng đầy đủ điều kiện về sức khỏe thì mới được bác sĩ chỉ định tiêm chủng. Người được tiêm chủng cần ở lại điểm tiêm 30 phút để theo dõi phản ứng sau tiêm và tiếp tục theo dõi 24 -48h tại nhà”.
Hiểu biết về phản ứng phụ của vắc xin
1. Phản ứng phụ là gì?
Phản dụng phụ là bất kỳ tác dụng nào không mong muốn xảy ra, bao gồm cả tiêm chủng vắc xin. Phản ứng phụ sau khi tiêm chủng vắc xin không mang nghĩa tiêu cực hay nói về tính chất bất lợi mà thậm chí còn mang nghĩa tích cực, là tín hiệu của việc cơ thể đang có phản ứng kích thích, sinh miễn dịch đặc hiệu để “tập trận giả”, chống lại các tác nhân gây bệnh.
Các phản ứng phụ sau tiêm chủng không nguy hiểm và có thể theo dõi, kiểm soát mức độ tăng nặng. Hầu hết các phản ứng sau tiêm chủng đều xuất hiện trong một thời gian ngắn bao gồm:
- Phản ứng tại chỗ như: ngứa, sưng, đỏ, đau tại chỗ tiêm.
- Phản ứng toàn thân: sốt dưới 39 độ C và các triệu chứng khác như khó chịu, mệt mỏi, chán ăn…
Đôi khi phản dụng phụ không xảy ra ngay lập tức, chúng có thể xuất hiện sau thời điểm sử dụng vắc xin một khoảng thời gian nhất định, do đó người được tiêm chủng cần được ở lại điểm tiêm chủng 30 phút để theo dõi các phản ứng sau tiêm và tiếp tục theo dõi tại nhà 24-48h.
2. Phân biệt giữa phản ứng phụ thông thường và phản ứng dị ứng
Đặc điểm Phản ứng phụ thông thường Phản ứng dị ứng Tần suất Tùy thuộc vào mức độ phản ứng, tần suất xuất hiện sẽ khác nhau:
- Thường gặp (> 1/100 liều)
- Ít gặp (1/100.000 liều)
Rất hiếm gặp (từ 1/100.000 đến 1 /1.000.000 liều) Độ nghiêm trọng Không nghiêm trọng, không ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng. Nghiêm trọng, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và thậm chí là tính mạng. Thời gian xuất hiện phản ứng Thường rất nhanh chóng, thậm chí ngay lập tức từ vài giây hoặc vài phút.
Riêng triệu chứng sốt có thể xuất hiện sau vài giờ.
Thường xuất hiện muộn hơn các phản ứng phụ thông thường, khoảng 30 phút, vài giờ đến vài ngày, thậm chí vài tháng sau khi tiêm. Triệu chứng Đỏ, sưng hoặc đau tại vị trí tiêm là thường gặp nhất ở nhiều loại vắc xin hoặc bị sốt nhẹ. Nôn ói và tiêu chảy cũng được báo cáo ở số ít trường hợp.
Sốt cao có thể xảy ra, có thể có co giật do sốt cao ở một số vắc xin như sởi, quai bị, rubella (tỉ lệ chỉ 1/3.000 liều)
Kích thích, mẩn ngứa, nổi mề đay, ban đỏ, sưng đỏ, phù nề khắp cơ thể, cảm thấy suy nhược, vật vã, choáng váng, giãy giụa, co giật nặng, đau đầu, chóng mặt, huyết mạch nhanh, tụt huyết áp, không bắt được mạch hoặc không đo được huyết áp, nghẹt thở, khó thở, mất tự chủ về ý thức và hành động,… Cách xử lý Tiếp tục cho theo dõi và chăm sóc tại nhà theo hướng dẫn của các cán bộ y tế. Đến ngay các cơ sở y tế gần nhất để được các bác sĩ và chuyên gia y tế thăm khám, chẩn đoán, can thiệp và xử trí kịp thời.
3. Tầm quan trọng của theo dõi phản ứng phụ sau tiêm chủng
Sau khi tiêm chủng, cơ thể người tiêm dung nạp vào một hay nhiều các kháng nguyên của tác nhân gây bệnh, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ giải phóng các chất trung gian gây viêm bao gồm chemokine và cytokine, kích hoạt bổ thể và huy động tế bào để “đánh đuổi” các kháng nguyên gây bệnh. [1]
Thông qua quá trình này, cơ thể đã kích hoạt được các phản ứng miễn dịch đặc hiệu với kháng nguyên cần thiết để bảo vệ cơ thể. Đồng thời, quá trình giải phóng các chất gây viêm cũng có thể gây ra các dấu hiệu viêm tại chỗ như đau, sưng, đỏ, thậm chí sốt. Đây là những phản ứng phụ thông thường sau tiêm, không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
Tuy nhiên, trong một số hiếm trường hợp, người được tiêm chủng có thể sẽ gặp các phản ứng phản vệ. Các phản ứng phản vệ thường xuất hiện trong vòng 30 phút sau tiêm đến vài giờ hoặc thậm chí vài ngày, có thể gây ra các phản ứng nặng liên quan đến da liễu, hệ thống tim mạch, đường hô hấp, đường tiêu hóa, hệ thần kinh,… Các phản ứng này có thể diễn biến từ mức độ nhẹ đến nghiêm trọng, tuy nhiên nếu được theo dõi và phát hiện và can thiệp y tế kịp thời, các mức độ phản ứng phản vệ đều được kiểm soát hiệu quả.
Bất kỳ ai cũng tiềm ẩn nguy cơ đối mặt với các phản ứng phụ sau tiêm vì nhiều lý do khác nhau. Do đó, theo dõi phản ứng sau tiêm chủng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm chủng, giúp phát hiện sớm và xử lý kịp thời các phản ứng có thể xảy ra sau tiêm vắc xin.
Nguyên tắc “vàng” trong tiêm chủng vắc xin an toàn là theo dõi 30 phút sau tiêm. Ngoài theo dõi các phản ứng phụ sau tiêm tại cơ sở tiêm chủng, người tiêm cũng cần chú ý theo dõi và chăm sóc sức khỏe sau tiêm tại nhà trong khoảng 24-48 giờ, đặc biệt là trẻ nhỏ với các phản ứng như sốt cao, co giật, tím tái, quấy khóc kéo dài…
Chú ý, trong bất kỳ trường hợp phát hiện hoặc nghi ngờ về tình trạng phản ứng phản vệ, cần ngay lập tức tìm kiếm sự hỗ trợ tư vấn và chăm sóc y tế kịp thời để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của người tiêm.
Ngoài ra, việc theo dõi phản ứng phụ sau tiêm còn giúp các cơ sở tiêm chủng ghi nhận và đánh giá các phản ứng phụ từ nhẹ đến nghiêm trọng, từ đó cung cấp dữ liệu quan trọng cho việc đánh giá an toàn và hiệu quả của từng loại vắc xin nhất định trên từng nhóm đối tượng cụ thể.
Việc theo dõi phản ứng sau tiêm cũng giúp cơ sở tiêm chủng thu thập dữ liệu về tỷ lệ phản ứng phản vệ đối với từng loại vắc xin, rất hữu ích cho các nghiên cứu và công tác xử trí của cán bộ y tế cho những nhóm đối tượng tiêm chủng tương ứng vào lần tiêm tiếp theo. Điều này có thể hỗ trợ tích cực cho việc nghiên cứu và cải thiện an toàn của chương trình tiêm chủng.
Những phản ứng phụ sau khi tiêm thủy đậu và cách xử lý
Các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin thủy đậu có thể bao gồm đau, sưng hoặc đỏ tại vị trí tiêm, sốt, buồn nôn, nôn mửa, rất hiếm xảy ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng.
1. Phản ứng phụ thông thường
- Phản ứng tại vị trí tiêm
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các phản ứng tại vị trí tiêm rất phổ biến sau khi tiêm vắc xin ngừa thủy đậu đơn giá, với tỷ lệ khoảng 7 – 30 trường hợp/100 người. Các phản ứng tại vị trí tiêm sau khi tiêm thủy đậu gồm có sưng, đỏ, đau, nóng và ngứa tại vị trí tiêm.
Những triệu chứng này là hoàn toàn bình thường, là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng lại với các kháng nguyên có trong vắc xin, bắt đầu quá trình sinh kháng thể đặc hiệu với virus gây bệnh thủy đậu Varicella Zoster (VZV). Thông thường, những biểu hiện này diễn biến rất nhẹ nhàng, không nghiêm trọng, không ảnh hưởng đến tâm lý, sức khỏe của người tiêm sau tiêm, không ảnh hưởng đến hiệu quả phòng bệnh của vắc xin. Thông thường các phản ứng này sẽ biến mất sau vài giờ hoặc vài ngày.
- Phản ứng toàn thân
Các phản ứng toàn thân sau tiêm vắc xin thủy đậu có thể bao gồm triệu chứng sốt dưới 39 độ C và các triệu chứng tương tự khi mắc cúm như khó chịu, mệt mỏi, đau nhức cơ, khớp và chán ăn. Các biểu hiện này thường nhẹ và có thể tự giảm trong vài ngày sau khi tiêm vắc xin, không gây ra bất cứ vấn đề nghiêm trọng nào đối với sức khỏe người tiêm.
Ngoài ra, trong một số ít các trường hợp sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, đau khớp cũng có thể xuất hiện, có thể gây đau ở các khớp nhỏ ngoại vi kéo dài dai dẳng hơn 10 ngày hoặc chỉ là những cơn đau khớp cảm nhận thoáng qua trong tối đa 10 ngày. Đa số trường hợp đau khớp này có thể tự lành và không đòi hỏi bắt buộc can thiệp điều trị bằng các phương pháp đặc biệt. Trong một số trường hợp cơn đau diễn biến ở mức độ nặng và kéo dài, việc sử dụng thuốc giảm đau có thể được cân nhắc khi có chỉ định của cán bộ y tế.
- Phát ban
Sau khi tiêm vắc xin ngừa thủy đậu, tình trạng phát ban có thể xảy ra, nhưng không phổ biến, tỷ lệ xuất hiện chỉ khoảng 3 – 5 trường hợp/100 liều, chủ yếu ở trẻ em, đặc biệt là với những trẻ có tiền sử dị ứng.
Tình trạng phát ban sau tiêm vắc xin thủy đậu thường biểu hiện qua triệu chứng nổi mề đay, ban đỏ và ngứa toàn thân khá giống với triệu chứng của sởi nhưng nhẹ hơn rất nhiều. Những biểu hiện phát ban này không nghiêm trọng, không ảnh hưởng đến hiệu quả chủng ngừa của vắc xin thủy đậu và không ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe người tiêm, không cần sử dụng thuốc hay điều trị mà triệu chứng giảm dần và biến mất hẳn sau 3 – 6 ngày.
2. Phản ứng dị ứng
2.1. Dấu hiệu nhận biết phản ứng dị ứng
Các tác dụng phụ nghiêm trọng của vắc xin thủy đậu, như phản ứng dị ứng nghiêm trọng (sốc phản vệ) rất hiếm gặp và chỉ xảy ra ở khoảng 0,8/1.000.000 người được tiêm. Mặc dù hiếm, nhưng những phản ứng dị ứng nghiêm trọng này có thể đe dọa tính mạng. [2]
Các triệu chứng của phản ứng dị ứng nghiêm trọng sau tiêm vắc xin thủy đậu có thể bao gồm:
- Ngoài da: nổi mề đay, sưng phù mặt.
- Toàn thân: suy kiệt sức khỏe nghiêm trọng, chân tay co quắp.
- Họng: ngứa/sưng miệng, lưỡi và cổ họng, họng bị ngứa, căng cứng, khản đặc, tắc nghẹn.
- Tiêu hóa: tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, nôn mửa, có cảm giác co thắt đường ruột.
- Hô hấp: khó thở, thở khò khè, nhịp tim nhanh, tức ngực, phù thanh môn, ức chế hô hấp.
- Thần kinh: chóng mặt, choáng váng, mất thăng bằng, rối loạn định hướng, dễ ngã, co giật, hôn mê.
- Tim mạch: tụt huyết áp, mạch nhỏ, yếu, tụt HA làm loạn nhịp, trụy tim mạch.
- Huyết học: đông máu rải rác lòng mạch.
- Thận: Giảm lượng nước tiểu.
2.2. Cách xử lý khi có phản ứng dị ứng
- Khi xuất hiện các dấu hiện phản ứng dị ứng, nhất là sốc phản vệ – mức độ nặng nhất của phản vệ, bị giãn mạch hệ thống và co thắt phế quản, cần ngay lập tức đến bệnh viện hoặc cơ sở y tế gần nhất để được can thiệp các biện pháp y tế khẩn cấp.
- Cần theo dõi tình trạng diễn biến toàn thân của người bị phản ứng dị ứng liên tục trong ít nhất 24 tiếng.
- Tuyệt đối không sử dụng các loại thuốc hoặc dị nguyên có khả năng gây phản vệ và các loại thuốc kê đơn đã từng gây dị ứng trước đó cho người bệnh.
- Nếu xuất hiện các dấu hiệu phản ứng dị ứng nhẹ, các bác sĩ có thể cân nhắc kê đơn thuốc Methylprednisolon hoặc Diphenhydramin theo đường uống hoặc đường tiêm và tiếp tục theo dõi trong vòng ít nhất 24 tiếng để kịp thời xử lý vì các phản ứng dị ứng nhẹ có thể nhanh chóng tiến triển phản ứng dị ứng nặng, nguy kịch.
- Nếu bệnh nhân gặp phản ứng dị ứng về đường thở, nên ưu tiên đặt bệnh nhân ở những tư thế giúp dễ thở, đầu đặt cao hoặc tư thế Fowler (đầu cao 45 – 60° hoặc ngồi trên giường, để người bệnh tựa lưng vào đầu giường và nâng cao chân, duỗi thẳng hoặc đặt chân thấp xuống cạnh giường).
- Nếu bệnh nhân gặp phản ứng dị ứng với biểu hiện huyết áp thấp, cần đặt bệnh nhận ở thư thể đầu thấp kiểu Trendelenburg (cơ thể người bệnh nằm ngửa ra phía sau với góc nghiêng 15 – 30 độ, tức là đầu thấp hơn chân, dốc ngược cơ thể về sau) hoặc nằm bằng so với mặt đất.
- Nếu bệnh nhân mất ý thức sau các phản ứng dị ứng nghiêm trọng, nên đặt bệnh nhân nằm ở tư thế nghiêng sang một bên an toàn.
- Nếu phụ nữ có thai gặp phản ứng dị ứng, nên ưu tiên đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang bên trái nhằm hạn chế tối đa nguy cơ gây ra những chèn ép lên tĩnh mạch chủ dưới.
- Khi xác định mức độ phản vệ nặng, nguy kịch hoặc thậm chí gây ngừng tuần hoàn hô hấp, cần phải tiêm bắp Adrenalin (còn được gọi là epinephrine) ngay lập tức. Adrenalin là một loại thuốc và hormone của cơ thể có khả năng điều chỉnh các chức năng nội tạng cấp tốc, giúp các bệnh nhân gặp tình trạng phản ứng dị ứng nghiêm trọng có thể hồi sức khẩn cấp). Một liều Adrenalin có thể được sử dụng lặp lại khoảng 3 – 5 phút/lần tùy theo đáp ứng của người bệnh nếu các triệu chứng không cải thiện, chú ý không tiêm tĩnh mạch cho trẻ em. Do tính chất cấp tính, có thể đe dọa tính mạng của sốc phản vệ nên không có chống chỉ định nào đối với việc sử dụng Adrenalin.
- Một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng histamin và thuốc giãn phế quản để giúp giảm phát ban và ngứa hoặc các triệu chứng suy hô hấp.
- Vì sốc phản vệ có thể tái diễn (tình trạng tái sốc) sau khi bệnh nhân bắt đầu hồi phục, nên nên theo dõi tại cơ sở y tế trong ít nhất 24 giờ, ngay cả sau khi đã khỏi hoàn toàn về các triệu chứng và dấu hiệu.
2.3. Phòng ngừa phản ứng dị ứng khi tiêm ngừa thủy đậu
- Khai báo tình trạng sức khỏe, dị ứng, khám sàng lọc trước tiêm
Để phòng ngừa phản ứng dị ứng khi tiêm ngừa thủy đậu, việc khai báo tình trạng sức khỏe và dị ứng cũng như khám sàng lọc trước tiêm là rất quan trọng. Trước khi tiêm, người tiêm cần thông báo cho bác sĩ về bất kỳ vấn đề sức khỏe hoặc dị ứng nào mà mình đang gặp phải để giúp bác sĩ đưa ra quyết định có nên tiêm vắc xin hay hoãn tiêm/ chống chỉ định tiêm và trong nhiều trường hợp cần thiết, các bác sĩ khám sàng lọc cũng có thể đề xuất áp dụng các biện pháp đặc biệt để đảm bảo an toàn cho người tiêm.
- Theo dõi sau tiêm
Sau khi tiêm vắc xin, việc theo dõi và giám sát tình trạng sức khỏe tổng quát của người tiêm một cách sát sao là cần thiết để phát hiện sớm và xử lý kịp thời bất kỳ phản ứng phụ nào xảy ra. Cần theo dõi sau tiêm 30 phút ngay tại điểm tiêm chủng và tiếp tục theo dõi 24-48h tại nhà.
- Cần sự tư vấn của bác sĩ trước tiêm
Trước khi quyết định tiêm vắc xin, người tiêm cần trao đổi với bác sĩ về tình trạng sức khỏe hiện tại, lịch sử bệnh lý, dị ứng và mọi vấn đề sức khỏe có liên quan khác. Dựa trên thông tin này, bác sĩ có thể đưa ra những chỉ định tiêm chủng chính xác, giúp đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình tiêm chủng.
Hướng dẫn chăm sóc sức khỏe sau tiêm ngừa thủy đậu
- Chú ý theo dõi toàn trạng, diễn biến tinh thần, tình trạng ăn, ngủ, nhịp thở, cách thở, nhiệt độ, phát ban và các dấu hiệu tại chỗ khác. Nếu phát hiện/nghi ngờ phản ứng dị ứng, cần đến các cơ sở y tế gần nhất ngay lập tức.
- Sau khi tiêm vắc xin thủy đậu, nếu xảy ra phản ứng phụ thì hầu hết đều là những phản ứng tại chỗ nhẹ, gồm các triệu chứng như đỏ và/hoặc sưng tại vị trí tiêm, sẽ tự giảm trong vòng vài giờ đến vài ngày mà không cần điều trị hay can thiệp y tế. Đối với trẻ em, nếu cảm thấy khó chịu và quấy khóc vì sưng đau ở vùng tiêm, có thể chườm mát lên vùng da xung quanh vị trí tiêm khoảng 10 – 20 phút (lưu ý không chườm trực tiếp lên vị trí tiêm vì có thể gây nhiễm trùng) hoặc tham khảo ý kiến của bác sĩ về việc sử dụng thêm các thuốc giảm đau như acetaminophen hoặc ibuprofen để hỗ trợ giảm triệu chứng khó chịu hiệu quả hơn.
- Chú ý không chạm hoặc tì đè lên vị trí tiêm, cũng như không đắp bất cứ vật gì lên vị trí tiêm. Việc chườm đắp những vật liệu như khoai tây, dầu gió, trứng gà hay các loại lá thảo dược, cây thuốc Nam lên vùng da vừa tiêm có thể gây nhiễm trùng vùng tiêm rất nguy hiểm.
- Nếu bị sốt nhẹ từ 37,4 – 38 độ C, cần giữ cơ thể mát để giải nhiệt bằng cách cởi gần hết quần áo hoặc mặc quần áo thật mỏng, không trùm chăn kín mít, giữ cho môi trường mát mẻ bằng quạt, cần uống nhiều nước, đối với trẻ cần bú mẹ nhiều hơn để đẩy mạnh quá trình hydrat hóa, tránh mất năng lượng gây suy kiệt. Nếu sốt cao từ 38 – 38,9 độ C, có thể sử dụng thuốc hạ sốt Acetaminophen, nếu sốt cao không có dấu hiệu thuyên giảm sau khi sử dụng Acetaminophen, có thể xin ý kiến và hướng dẫn của các bác sĩ về việc sử dụng Ibuprofen. Trong trường hợp sốt nặng từ 39 độ C trở lên, cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất và thực hiện các bước hạ sốt trên trong lúc chờ đợi.
- Thông thường, các triệu chứng như đau, khóc thét không ngừng và sốt cao đều sẽ dịu đi sau một thời gian và không gây nguy hại lâu dài. Tuy nhiên, nếu có bất kỳ diễn biến nào không bình thường, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp kịp thời.
Tiêm ngừa thủy đậu ở đâu an toàn, đúng quy trình?
Chăm sóc sức khỏe toàn diện và đảm bảo an toàn của người tiêm là ưu tiên hàng đầu tại hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC. Ngày từ ngày thành lập, VNVC đã đầu tư xây dựng phòng xử trí phản ứng sau tiêm với trang thiết bị đầy đủ theo tiêu chuẩn của các cơ quan y tế trong và ngoài nước, cam kết kiểm soát kịp thời các phản ứng tiêm chủng sau tiêm của khách hàng.
VNVC đảm bảo 100% bác sĩ, điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng và có kỹ năng thuần thục trong việc tiêm giảm đau, đồng thời được đào tạo chuyên sâu về kiến thức và kỹ năng an toàn tiêm chủng, xử trí phản ứng sau tiêm, nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho khách hàng.
100% Khách hàng trước khi tiêm vắc xin tại VNVC sẽ được khám sàng lọc hoàn toàn miễn phí và tiếp nhận những chỉ định tiêm chủng chính xác bởi các bác sĩ và chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm.
Tại phòng tiêm, nhân viên điều dưỡng sẽ giới thiệu thông tin chi tiết về vắc xin như tên, tác dụng phòng bệnh, nhà sản xuất, nước sản xuất, ngày sản xuất, hạn sử dụng, tính toàn vẹn của vắc xin cũng như đường dùng và liều lượng sử dụng.
Khách hàng được hướng dẫn kiểm tra và đối chiếu với chỉ định của bác sĩ, đảm bảo tiêm đúng loại vắc xin và tuân thủ nguyên tắc “ĐÚNG loại vắc xin, ĐÚNG đường tiêm, ĐÚNG liều lượng sử dụng”, nhằm tạo nên chốt chặn quan trọng, giúp đảm bảo chất lượng vắc xin và tiêm chủng an toàn cho khách hàng.
Sau khi tiêm, tình trạng sức khỏe của Khách hàng sẽ được theo dõi trong vòng 30 phút. Trước khi ra về, điều dưỡng tại VNVC sẽ hướng dẫn chăm sóc và theo dõi các phản ứng sau tiêm trong vòng 72 giờ tại nhà.
VNVC cũng được các giới chuyên môn đánh giá cao về công tác chăm sóc sức khỏe và sự an toàn của Khách hàng khi là đơn vị tiêm chủng đầu tiên và duy nhất tại Việt Nam có hệ thống chăm sóc sau tiêm và tiếp nhận thông tin về phản ứng sau tiêm để can thiệp kịp thời từ đội ngũ bác sĩ trực 24/7, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các cơ sở y tế tại các địa phương để đảm bảo trải nghiệm tiêm chủng an toàn, tận tâm, chất lượng và hiệu quả nhất cho mọi Khách hàng, ngay cả những người không phải Khách hàng của VNVC.
Đặc biệt, Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC sở hữu hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain) đạt chuẩn GSP Quốc tế tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng trên toàn quốc, giúp bảo quản vắc xin trong nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 – 8 độ C theo đúng yêu cầu của nhà sản xuất. Tất cả vắc xin được sử dụng tại VNVC đều có nguồn gốc rõ ràng, được nhập khẩu trực tiếp, chính hãng từ các hãng vắc xin và tập đoàn dược phẩm uy tín hàng đầu trên thế giới như GSK, Pfizer, Sanofi Pasteur và một số viện vắc xin và sinh phẩm y tế uy tín trong nước.
Ngoài ra, VNVC còn cung cấp ứng dụng di động VNVC Mobile App để tra cứu lịch sử tiêm chủng và đề xuất vắc xin cần thiết theo độ tuổi, tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng quản lý công tác tiêm chủng của mình một cách thông minh và hiệu quả.
Các câu hỏi thường gặp về tác dụng phụ của vắc xin thủy đậu
- Tiêm mũi 2 vắc xin thủy đậu có phản ứng phụ không?
CÓ THỂ KHÔNG. Hầu hết các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc xin chỉ xuất hiện phổ biến ở mũi tiêm đầu tiên. Ở lần tiêm thứ 2, cơ thể thường đã làm quen và thích ứng với kháng nguyên của tác nhân gây bệnh nên các phản ứng thường nhẹ hơn hoặc không xuất hiện.
Nếu chẳng may xuất hiện phản ứng phụ, chỉ dừng lại ở những phản ứng phụ tại chỗ thông thường rất nhẹ như sưng/đau/đỏ tại vị trí tiêm. Nhưng những triệu chứng này thường giảm bớt và biến mất hẳn nhanh chóng sau vài giờ và không cần điều trị. Đây chỉ là những biểu hiện rất bình thường cho thấy sự đáp ứng miễn dịch của cơ thể.
Một phân tích các báo cáo trong giai đoạn 2006 – 2014 từ Hệ thống báo cáo tác dụng phụ của vắc xin (VAERS) cho thấy, không xác định được bất cứ lo ngại hoặc bất lợi nào về an toàn đối với vắc xin thủy đậu liều thứ hai. [3]
Lưu ý tránh các chế phẩm chứa Salicylate (Aspirin/các chế phẩm cao dán, kem bôi giảm đau) trong ít nhất 6 tuần sau khi tiêm.
- Tiêm vắc xin thủy đậu có gây ra các vấn đề sức khỏe về lâu dài không?
KHÔNG. Vắc xin thủy đậu thường gây ra các vấn đề sức khỏe lâm sàng rất nhẹ và diễn biến tức thời. Rất hiếm khi gây ra các vấn đề sức khỏe nặng và hầu như không gây ra các vấn đề nguy kịch đến sức khỏe và tính mạng.
Vắc xin thủy đậu là loại vắc xin sống giảm độc lực chứa toàn bộ mầm bệnh – VZV được thiết kế để nhân lên trong cơ thể, gây nhiễm trùng nhẹ nhưng thường được cơ thể “trấn áp” thông qua khả năng đáp ứng miễn dịch, từ đó gây ra những phản ứng phụ tại chỗ rất nhẹ và thường khỏi sau vài giờ đến vài ngày.
Một báo cáo khác của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC Hoa Kỳ) và Cục quản lý Thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) thực hiện từ tháng 5/1995 – 12/2005 về những bệnh nhân đã báo cáo các tác dụng phụ sau khi tiêm vắc xin thủy đậu. Phần lớn các báo cáo đều không nghiêm trọng và nhẹ, hầu hết đều chỉ đau nhức ở chỗ tiêm và phát ban. Các tác dụng phụ nghiêm trọng liên quan đến vắc xin rất hiếm. [4]
- Nên làm gì khi bị nhỡ lịch tiêm thủy đậu?
Theo nguyên tắc, vắc xin có thể phát huy hiệu quả tối đa khi được tiêm đúng thời điểm, việc tuân theo đúng lịch tiêm phòng là rất quan trọng để tối ưu hóa hiệu quả phòng ngừa bệnh tật. Trường hợp chẳng may bị nhỡ lịch tiêm phòng hoặc không được tiêm đủ liều vắc xin có thể làm giảm hiệu quả phòng ngừa bệnh tật và người tiêm có nguy cơ cao mắc bệnh, nhất là trong thời điểm dịch bệnh đang leo thang như hiện nay.
Để tránh nhỡ lịch tiêm phòng các loại vắc xin nói chung và vắc xin thủy đậu nói riêng, cần tuân thủ chặt chẽ lịch tiêm phòng được khuyến nghị, thực hiện các biến pháp ghi nhớ cá nhân như ghi chú, đặt báo thức trên điện thoại, đặt lời nhắc,…
Trong trường hợp quên tiêm phòng hoặc bị ốm/sốt và không thể tiêm theo lịch, cần liên hệ với các cơ sở y tế/tiêm chủng để được tư vấn về cách khắc phục tình trạng này. Tùy theo từng loại vắc xin và tình trạng sức khỏe cụ thể riêng biệt của mỗi người, cán bộ y tế có thể tư vấn về việc tiêm bù vắc xin để đảm bảo tuân thủ tiếp nhận đúng 02 liều vắc xin thủy đậu cho trẻ em và người lớn.
Để đảm bảo không trễ lịch hay nhỡ lịch tiêm, có thể đến ngay các Trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc để tiêm và nhận nhiều tiện ích dịch vụ cao cấp, bao gồm tiện ích nhắc lịch tiêm hoàn toàn miễn phí cho mọi Khách hàng với:
- Tính năng nhắc lịch tiêm hoàn toàn tự động qua tin nhắn/email/VNVC Mobile App với mã code định danh cá nhân của Khách hàng.
- Tiện ích đặt giữ vắc xin theo lịch tiêm phòng, đảm bảo việc tiêm phòng được đúng thời điểm quy định, tối ưu hóa hiệu quả phòng bệnh khi chủng ngừa.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm chủng, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
- Hotline: 028 7102 6595 (miễn phí);
- Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
- Để đặt mua vắc xin và tham khảo các vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
Kết luận
Hầu hết các phản ứng phụ sau khi tiêm thủy đậu đều là các phản ứng tại chỗ thông thường diễn biến rất nhẹ ngoài da, một số trường hợp có thể sốt hoặc phát ban nhưng các triệu chứng sẽ giảm dần và khỏi hẳn sau vài giờ đến vài ngày mà không gây ra bất cứ tình trạng nghiêm trọng nào đến sức khỏe người tiêm hay hiệu quả phòng bệnh của vắc xin. Do đó, hoàn toàn có thể yên tâm khi tiêm vắc xin thủy đậu.
Khi các phản ứng phụ sau tiêm xuất hiện, người tiêm cần được theo dõi sát sao và chăm sóc cẩn thận, tránh tác động lực lên vị trí tiêm, không tự ý chườm đắp các loại thuốc, lá láo dược, cây thuốc nam hay bôi trét dầu gió lên vùng tiêm khiến vị trí tiêm bị nhiễm trùng. Tập trung vào chế độ dinh dưỡng khoa học, lành mạnh, đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, đặc biệt uống nhiều nước để thúc đẩy tái tạo năng lượng cho cơ thể, hỗ trợ đẩy nhanh quá trình phục hồi sau tiêm.
Rất hiếm các trường hợp phản ứng dị ứng nặng xảy ra sau khi tiêm vắc xin thủy đậu. Hầu hết các trường hợp phản ứng dị ứng sau tiêm đều do tình hình sức khỏe của bệnh nhân không ổn định, hệ miễn dịch bị suy giảm dưới ngưỡng cho phép nhưng không được khám sàng lọc và chỉ định tiêm chủng chính xác trước khi tiêm. Khi chẳng may gặp phải các phản ứng dị ứng, cần bình tĩnh áp dụng các thao tác sơ cứu khẩn cấp và ngay lập tức đưa người bệnh đến các cơ sở y tế gần nhất để được can thiệp các phương pháp xử trí kịp thời.