Bệnh mất trí nhớ tạm thời thường xảy ra ở những người ở độ tuổi trung niên trở lên, hoạt động hay làm việc trong môi trường nặng nhọc hoặc căng thẳng. Căn bệnh này cũng có thể xuất hiện cùng với chứng đau nửa đầu. Vậy mất trí nhớ tạm thời là bệnh gì, cách chẩn đoán, chữa trị ra sao?
Dấu hiệu của bệnh mất trí nhớ tạm thời thường là người bệnh bị mất trí nhớ về những gì đã diễn ra trong thời gian trước đó và tình trạng này có thể hết trong vòng 24 giờ. Mặc dù gặp vấn đề về trí nhớ nhưng người bệnh vẫn tỉnh táo, có khả năng chú ý và tư duy bình thường. (1)
Mất trí nhớ tạm thời là gì?
Mất trí nhớ tạm thời là một chứng rối loạn trí nhớ từng đợt ảnh hưởng đến vùng hồi hải mã. Đây là bệnh đề cập đến một đợt mất trí nhớ tạm thời đột ngột đôi khi đi kèm với sự nhầm lẫn. Bệnh lý này xảy ra riêng biệt với một tình trạng có thể kích hoạt nó, chẳng hạn như chấn thương đầu, khối u hoặc đột quỵ.
Dấu hiệu của bệnh mất trí nhớ tạm thời
Triệu chứng của mất trí nhớ tạm thời là không thể tạo ra những ký ức mới và nhớ về quá khứ gần đây. Khi triệu chứng được xác nhận, việc loại trừ các nguyên nhân mất trí nhớ tạm thời là rất quan trọng. Bên cạnh các chỉ định cận lâm sàng cần thiết, bác sĩ thường dựa vào những dấu hiệu và triệu chứng dưới đây để chẩn đoán chứng mất trí nhớ tạm thời để có cách can thiệp phù hợp: (2)
- Lú lẫn đột ngột bao gồm mất trí nhớ được nhìn thấy bởi một nhân chứng.
- Tỉnh táo và biết mình là ai mặc dù bị mất trí nhớ tạm thời. Người bệnh có thể nhận thức bình thường, chẳng hạn như khả năng nhận biết và gọi tên các đồ vật quen thuộc…
- Không có dấu hiệu tổn thương ở một vùng não cụ thể, chẳng hạn như không thể cử động tay/chân, không thể kiểm soát cử động hoặc khó hiểu từ ngữ.
Nhiều triệu chứng và tiền sử có thể góp phần giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh mất trí nhớ tạm thời bao gồm:
- Các triệu chứng mất trí nhớ tạm thời kéo dài không quá 24 giờ và thường ngắn hơn.
- Ký ức trở lại dần dần.
- Gần đây không gặp chấn thương ở đầu.
- Không gặp triệu chứng co giật trong thời gian bị mất trí nhớ.
- Không có tiền sử mắc bệnh động kinh hoạt động.
Một dấu hiệu phổ biến khác của bệnh mất trí nhớ tạm thời do không có khả năng tạo ký ức mới bao gồm việc đặt câu hỏi lặp đi lặp lại, thường là cùng một câu hỏi, ví dụ như “tôi đang làm gì ở đây?” hoặc “làm thế nào chúng ta đến được đây?”.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Nếu chứng mất trí nhớ tạm thời ngày càng trầm trọng và cản trở cuộc sống hàng ngày mà không phải là một triệu chứng bình thường của quá trình lão hóa như quên đường đi đến địa điểm quen thuộc, gặp khó khăn khi nhớ lại một sự kiện gần đây… thì bạn nên gặp bác sĩ thăm khám.
Nếu người bệnh lo lắng về chứng mất trí nhớ tạm thời của mình thì hãy sớm trao đổi với bác sĩ, đặc biệt là khi bản thân đã lớn tuổi. Nếu tình trạng mất trí nhớ tạm thời biểu hiện triệu chứng khác do các nguyên nhân tiềm ẩn gây ra thì cũng nên đi khám bác sĩ. Chứng mất trí nhớ tạm thời không quá nguy hiểm nhưng có thể khó phân biệt giữa nó với những căn bệnh đe dọa tính mạng cũng có thể gây mất trí nhớ đột ngột như u não, đột quỵ…
Nguyên nhân mất trí nhớ tạm thời
Nguyên nhân của chứng mất trí nhớ tạm thời vẫn chưa được biết đến. Có thể có mối liên hệ giữa chứng quên tạm thời với tiền sử đau nửa đầu nhưng các chuyên gia vẫn chưa chứng minh được. Bên cạnh đó, máu tràn vào tĩnh mạch do một số loại tắc nghẽn hoặc vấn đề khác ở dòng máu cũng có thể là nguyên nhân mất trí nhớ tạm thời. Một số vấn đề thường được báo cáo có thể kích hoạt chứng mất trí nhớ tạm thời bao gồm: (3)
- Ngâm đột ngột trong nước lạnh/nóng.
- Hoạt động thể chất vất vả.
- Quan hệ tình dục.
- Các thủ tục y tế, chẳng hạn như chụp động mạch hoặc nội soi.
- Chấn thương đầu nhẹ.
- Cảm xúc khó chịu, có thể do tin xấu, xung đột hoặc làm việc quá sức.
Một số tình trạng phổ biến hơn liên quan đến chứng mất trí nhớ tạm thời bao gồm:
- Thuốc: Nhiều nhóm thuốc kê đơn và không kê đơn có thể liên quan đến tình trạng mất trí nhớ tạm thời như thuốc ngủ, thuốc giảm cholesterol, thuốc chống tăng huyết áp (thuốc chẹn beta), thuốc chống lo âu (benzodiazepines), thuốc giảm đau, thuốc chống loạn thần…
- Thiếu dinh dưỡng: Những gì bạn ăn ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc và chức năng của não. 95% serotonin, chất dẫn truyền thần kinh “hạnh phúc” có nguồn gốc từ hệ thống tiêu hóa. Hơn 20% calo có sẵn trong chế độ ăn uống ảnh hưởng đến hiệu suất của bộ não. Chất béo, protein và carbohydrate đều cần thiết với não… Vitamin B12 rất quan trọng đối với sức khỏe của não. Do đó sự thiếu hụt một số dưỡng chất cần thiết có thể dẫn đến tình trạng mất trí nhớ tạm thời.
- Uống rượu và hút thuốc: Rượu có thể gây ra chứng mất trí nhớ tạm thời. Hút thuốc làm giảm lượng máu cung cấp cho não và ảnh hưởng đến sức khỏe của các động mạch (hệ thống dẫn máu) đến não. Hút thuốc nhiều có liên quan đến tình trạng suy giảm nhận thức và mất trí nhớ tạm thời ở tuổi trung niên.
- Thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc: Thiếu ngủ, ngủ không ngon giấc có thể gây mệt mỏi, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất bộ nhớ, đặc biệt là dẫn đến tình trạng mất trí nhớ tạm thời khi làm việc.
- Trầm cảm: Trầm cảm có liên quan đến chứng mất trí nhớ tạm thời. Tập thể dục, áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, dùng thuốc chống trầm cảm, liệu pháp tâm lý và liệu pháp thần kinh có thể hữu ích để cải thiện tình trạng này.
- Hormone căng thẳng cortisol: Hormone căng thẳng cortisol được giải phóng với số lượng lớn trong thời gian lo lắng. Cortisol ảnh hưởng đến não và có liên quan đến tình trạng mất trí nhớ tạm thời.
- Tuyến giáp hoạt động kém: Tuyến giáp hoạt động kém có thể góp phần làm giảm năng lượng và cảm giác hưng phấn. Điều này có thể gây mất trí nhớ tạm thời.
- Đột quỵ nhỏ: Đột quỵ nhỏ (TIA) và chấn thương não nhẹ có thể gây mất trí nhớ tạm thời.
Đối tượng nào dễ bị mất trí nhớ tạm thời?
Chứng mất trí nhớ tạm thời chủ yếu ảnh hưởng đến những người trong độ tuổi từ 50 đến 80 (chiếm khoảng 75% trường hợp). Bệnh mất trí nhớ tạm thời hiếm khi ảnh hưởng đến những người dưới 40 tuổi. Một số nghiên cứu cho thấy những người có tiền sử mắc bệnh tim, đau nửa đầu, tăng lipid máu (cholesterol cao)… có thể có nhiều nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ thoáng qua hơn.
Mất trí nhớ tạm thời có nguy hiểm không?
Mặc dù sự khởi đầu của một đợt mất trí nhớ tạm thời xuất hiện đột ngột nhưng quá trình phục hồi thường diễn ra dần dần. Khi thời gian trôi qua, người bệnh dần nhớ lại các địa điểm và sự kiện cho đến khi hoàn toàn có thể nhớ lại được. Khi tình trạng mất trí nhớ kết thúc, hầu hết người bệnh không thể nhớ lại bất cứ điều gì xảy ra trước đó.
Vì các bệnh lý, tình trạng nghiêm trọng có thể có chung một số triệu chứng của một đợt mất trí nhớ tạm thời nên người bệnh không được chủ quan, cần sớm đến gặp bác sĩ thăm khám. Bác sĩ sẽ tìm hiểu tiền sử bệnh lý và yêu cầu người bệnh mô tả chi tiết về vấn đề đang gặp phải. Dù đáng báo động nhưng một đợt mất trí nhớ tạm thời diễn ra trong thời gian ngắn không được xem là nguy hiểm nếu không lặp lại quá nhiều lần.
Cách chẩn đoán bệnh mất trí nhớ tạm thời
Chẩn đoán bệnh mất trí nhớ tạm thời giúp bác sĩ loại trừ các tình trạng nghiêm trọng hơn như đột quỵ, co giật hoặc chấn thương đầu… Dưới đây là một số phương pháp có thể được áp dụng để chẩn đoán chứng mất trí nhớ tạm thời: (4)
- Chẩn đoán bằng việc khám sức khỏe: Để xem người bệnh có bị mất trí nhớ tạm thời không, bác sĩ sẽ khám và kiểm tra thần kinh, khả năng phản xạ, chức năng cảm giác, trương lực cơ, sức mạnh cơ bắp, tư thế, dáng đi, sự phối hợp và cân bằng. Bác sĩ cũng có thể đặt câu hỏi để kiểm tra khả năng tư duy, phán đoán và trí nhớ của người bệnh.
- Kiểm tra hình ảnh học: Kiểm tra hình ảnh học như chụp CT, MRI, đo điện não… giúp bác sĩ phát hiện những bất thường của lưu lượng máu. Phương pháp xét nghiệm máu cũng có thể được áp dụng để nhận biết người bệnh có bị mất trí nhớ tạm thời hay không.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT): Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh chụp CT với nhiều góc độ khác nhau để hiển thị hình ảnh cắt ngang của não và hộp sọ. Đồng thời, hình chụp CT có thể cho thấy những bất thường trong cấu trúc não, bao gồm các mạch máu bị vỡ, hẹp hoặc giãn quá mức và những cơn đột quỵ trong quá khứ… Qua đó, bác sĩ có thể chẩn đoán người bệnh có bị chứng mất trí nhớ tạm thời không.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Kiểm tra mức độ mất trí nhớ tạm thời bằng phương pháp chụp này tạo ra hình ảnh chi tiết, cắt ngang của não. Chụp MRI cho ra hình ảnh 3D với nhiều góc độ khác nhau. Có thể không cần chụp MRI nếu người bệnh đã chụp CT vào thời điểm xảy ra cơn đau và kết quả chụp CT không cho thấy bất kỳ vấn đề nào trong não.
- Đo điện não đồ (EEG): Nhằm ghi lại hoạt động điện của não thông qua các điện cực gắn trên da đầu. Người bệnh động kinh thường có những thay đổi về sóng não, ngay cả khi họ không bị động kinh. Chỉ định cận lâm sàng này có thể được chỉ định nếu người bệnh có nhiều hơn một đợt mất trí nhớ tạm thời.
Cách điều trị mất trí nhớ tạm thời
Đôi khi, hiện tượng mất trí nhớ tạm thời không cần điều trị, vì trí nhớ có thể dần hồi phục khi sức khỏe ổn định hơn. Không có cách điều trị chứng mất trí nhớ tạm thời do bệnh Parkinson, bệnh Huntington và bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, dùng thuốc có thể giúp làm chậm sự tiến triển của các bệnh lý này và góp phần cải thiện triệu chứng. Trong hầu hết các trường hợp, tình trạng mất trí nhớ tạm thời được cải thiện sau khi đã điều trị nguyên nhân cơ bản.
Cách phòng ngừa chứng mất trí nhớ tạm thời
Có một số cách giúp ngăn ngừa bệnh mất trí nhớ tạm thời, bao gồm:
- Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục có thể cải thiện lưu lượng máu lên não, giảm căng thẳng và thúc đẩy sự phát triển của các tế bào não mới, ngăn ngừa hội chứng mất trí nhớ tạm thời.
- Duy trì chế độ ăn uống khoa học: Một chế độ ăn uống khoa học giúp ngăn ngừa triệu chứng mất trí nhớ tạm thời. Cụ thể, khẩu phần có nhiều trái cây, rau củ, bổ sung ngũ cốc, protein nạc và chất béo lành mạnh có thể cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho chức năng của não. Bạn cũng có thể bổ sung bộ đôi hoạt chất thiên nhiên Ginkgo Biloba (bạch quả) và Blueberry (việt quất) để góp phần cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ.
- Duy trì tinh thần tích cực: Xây dựng và duy trì tinh thần tích cực giúp ngăn ngừa hiện tượng mất trí nhớ tạm thời. Cụ thể, bạn có thể tham gia vào các hoạt động như đọc sách, giải câu đố hoặc học một kỹ năng mới để góp phần cải thiện chức năng của bộ nhớ.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng thường xuyên có thể tác động tiêu cực đến chức năng của bộ nhớ, gây ra hiện tượng mất trí nhớ tạm thời. Vì vậy, bạn cần kiểm soát căng thẳng thông qua các phương pháp như thiền, hít thở sâu hoặc tập thể dục.
- Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ đóng một vai trò quan trọng trong việc củng cố trí nhớ, phòng ngừa bệnh mất trí nhớ tạm thời. Vì vậy, bạn phải ngủ đủ 7 – 9 tiếng mỗi đêm.
- Tránh hút thuốc và uống quá nhiều rượu: Cả hút thuốc và uống quá nhiều rượu đều có thể tác động tiêu cực đến chức năng của bộ nhớ.
- Quản lý mọi tình trạng bệnh lý tiềm ẩn: Một số tình trạng bệnh lý nhất định, chẳng hạn như tăng huyết áp hoặc tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ bị mất trí nhớ tạm thời. Do đó, bạn phải quản lý tốt các bệnh lý tiềm ẩn thông qua việc dùng thuốc, thay đổi lối sống hoặc áp dụng những biện pháp can thiệp khác.
Câu hỏi thường gặp về tình trạng trí nhớ bị mất tạm thời
1. Mất trí nhớ tạm thời có phải là cơn đột quỵ nhỏ không?
Trong một số ít trường hợp , cơn đột quỵ nhỏ (TIA) có thể gây mất trí nhớ. Các triệu chứng mất trí nhớ do cơn thiếu máu não thoáng qua thường là tạm thời và thay đổi tùy theo vùng não bị ảnh hưởng. Mất trí nhớ tạm thời là dạng mất trí nhớ phổ biến do TIA. Người bệnh có những ký ức sống động xảy ra từ rất lâu nhưng gặp khó khăn trong việc ghi nhớ các sự kiện của ngày hôm nay. Triệu chứng cụ thể bao gồm lú lẫn, khó chú ý/tập trung, khó tổ chức suy nghĩ hoặc hành động, khó quyết định phải làm gì tiếp theo, bị trầm cảm, khó nói, khó hiểu lời nói. (5)
Điều trị mất trí nhớ tạm thời liên quan đến cơn thiếu máu não thoáng qua tập trung vào việc ngăn ngừa các cơn đột quỵ trong tương lai. Điều này bao gồm việc điều trị tăng huyết áp thông qua cách thay đổi lối sống và dùng thuốc. Thuốc có thể được sử dụng để tăng mức độ của một số chất dẫn truyền thần kinh trong não, có thể giúp thay đổi trí nhớ và khả năng phán đoán. Các loại thuốc khác có thể giúp người mắc chứng mất trí nhớ tạm thời tăng cường khả năng xử lý, lưu trữ và truy xuất thông tin của não bộ.
2. Mất trí nhớ tạm thời có khả năng gây ra chứng mất trí nhớ dài hạn không?
Trong phần lớn các trường hợp, chứng mất trí nhớ tạm thời không gây ra các vấn đề về trí nhớ dài hạn. Tuy nhiên, người bệnh có thể phát triển chứng mất trí nhớ vì những lý do khác. Tình trạng mất trí nhớ có thể diễn ra trong một thời gian ngắn rồi tự khỏi, gọi là mất trí nhớ tạm thời. Bệnh lý này có thể biến mất hoặc không biến mất và cũng có thể diễn ra nghiêm trọng hơn theo thời gian.
Trong những trường hợp nghiêm trọng, tình trạng suy giảm trí nhớ có thể cản trở các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Do đó, khi có dấu hiệu mất trí nhớ tạm thời hay lâu dài, người bệnh nên đi khám bác sĩ chuyên khoa thần kinh để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
Chứng mất trí nhớ tạm thời có thể không quá nguy hiểm. Thế nhưng bạn không nên chủ quan, xem thường bệnh lý này, ví dụ khi nó xảy ra thường xuyên thì cần đi thăm khám sớm.