Kinh nghiệm về nốt do 1 không ra tiếng.
Ngoài việc người mới tập chưa điều chỉnh được lượng hơi vừa đủ còn có nguyên nhân khác. Điều này tôi vừa có kinh nghiệm thực tế khi làm sáo nhựa.
Khi đó, chuẩn bị đi off, nên phải làm 1 lần 4 cây cho được nhiều. Tôi dùng dây thun ghép đôi từng 2 ống 1, để lấy dấu và khoan cho dễ. Thế mà sau khi khoan lổ và gắn nút chặn xong, chỉ có 3 cây thổi xuống được đo 1, còn 1 cây không kêu dược do 1.
Các bạn thấy đó, cùng 1 lọai ống nhựa, cùng 1 người khóet, cùng khóet 1 lần, mà nó vẫn xảy ra như vậy.
Loay hoay tìm mãi, tôi mới phát hiện ở cây không ra được do 1 đó, có 1 lổ bi vấp muĩ khoan, vết cắt tạo thành bậc trên chu vi lổ, dù rất bé. Tôi dùng dao mổ, sửa lổ này cho tròn mịn, rồi sau đó đánh giấy nhám. Và thổi lại, quả nhiên nó đã xuống được do 1.
Qua việc này tôi giải thích như sau : Để thổi do 1 lực thổi phải nhẹ nhất.
Nốt do 1 là nốt xa lổ thổi nhất, đường đi của hơi là dài nhất và do đó lực ma sát của hơi với thành ống là lớn nhất. Khi lực đã nhẹ nhất mà còn bị ma sát lớn nhất, thì lượng hơi đến do 1 khả năng không còn đúng là rất lớn, do đó rất khó ra.
Ngoài việc ma sát do chiều dài còn có ma sat của hơi với các mép lổ thổi và với bề mặt của lòng ống.
Do đó, khi khóet lổ, nếu mũi khoan quá tay cũng sẽ tạo một vết sướt trên bề mặt lòng ống phìa dưới lở khoan, vết sướt này sẽ làm tăng thêm lực ma sát.
Hoặc chu vi của lổ có một vết vấp, tức là bị bậc do mũi khoan, hợac mũi dao phạm vào, điều này cũng tăng lực ma sát cho luồng hơi ( như kinh nghiệm trên).
Luồng hơi lúc này sẽ không chuyển động song song nữa mà chuyển sang chuyển động xóay, nên hơi đến do 1 không còn đúng như yêu cầu phải có nữa.
Do đó trường hơp, sáo của bạn không ra được do 1, bạn hãy dùng giấy nhám chà lại các lổ thổi và chà trong lòng ống.( Đây cũng là công đọan khi làm sáo).
Lúc đó, nếu các cây khác bạn thổi được do 1, thì cây này cũng sẽ vậy. Còn không cây nào bạn thổi được do 1, thì bản thân bạn phải tập một thời gian nữa mới có thêm kinh nghiệm về điều chỉnh hơi.
Để có thể thổi do 1 dể hơn, bạn hãy nhúng nước ống sáo, lúc đo lực ma sát sẽ giảm, nốt do 1 sẽ dẽ ra hơn .
Để hình dung chuyển động song song va chuyển động xoáy của luồng hơi, bạn hãy tưởng tượng có 1 dòng nước đi trong ống thủy tinh ( để dễ quan sát). Trong dòng nước ta cho vào 1 giọt phẩm màu khó tan trong nước. Tùy vào tốc độ chảy của dòng nước trong lòng ống, nếu lúc này nước chảy chậm, dòng phẩm màu đi theo dòng nước trong lòng ống rõ rệt, tách biệt, bên trên và bên dưới dòng phẩm màu vẫn là nước trong, thì đó có nghĩa là dòng nước đang chảy dạng song song.
Khi tăng tốc độ chảy của dòng nước, lúc này dòng phẩm màu không đi song song nữa mà sẽ cuồn cuộn loang ra cả dòng nước, có nghĩa lả dòng nước đã chuyển sang chuyển động xóay.
Vài dòng kinh nghiệm và mạo muội giải thích theo lối chủ quan, những mong biết thêm được chút ít về bản chất vật lý trên âm thanh của sáo, xin chia xẻ và mong mọi người nghiên cứu thêm.