Thủy đậu là bệnh rất dễ lây nhiễm, có thể gây thành chùm ca bệnh, đặc biệt qua đường hô hấp. Vậy bị thủy đậu có quan hệ được không? Thủy đậu có lây qua đường tình dục… là thắc mắc của nhiều cặp đôi, hãy cùng cập nhật kiến thức về đường lây của bệnh thủy đậu với chuyên gia hàng đầu từ VNVC qua bài viết dưới đây.
BS.CKI Nguyễn Lê Nga – Quản lý Y khoa miền Bắc, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC nhấn mạnh: “Nhiều người lớn cho rằng vắc xin chỉ quan trọng với trẻ em, tuy nhiên người lớn cũng có thể mắc bệnh và có nguy cơ gặp biến chứng cao hơn và lây bệnh cho người khác. Tiêm vắc xin giúp bảo vệ bản thân, gia đình cũng như ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm và tăng miễn dịch cộng đồng tốt hơn”.
Bệnh thủy đậu lây nhiễm qua đường nào?
Thủy đậu là bệnh truyền nhiễm do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra, có thể xuất hiện rải rác trong năm nhưng bùng phát mạnh nhất vào thời điểm giao mùa. Yếu tố thời tiết như nắng nóng, mưa giông, chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm… có thể làm giảm sức đề kháng của cơ thể, tăng nguy cơ mắc bệnh.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ước tính, hàng năm có khoảng 140 triệu ca mắc, 4.2 triệu ca biến chứng và 4.200 ca tử vong do thuỷ đậu trên thế giới. Những số liệu này cho thấy, gánh nặng bệnh tật của thủy đậu cho từng cá nhân, gia đình và xã hội rất lớn. [1]
Đường lây nhiễm của virus thủy đậu chủ yếu qua đường hô hấp, qua tiếp xúc với giọt bắn từ mũi, miệng người bệnh; tiếp xúc trực tiếp với quần áo, chăn gối, vật dụng của người bệnh; chất dịch khi các mụn nước bị vỡ. Virus thủy đậu cũng có thể lây cho thai nhi qua nhau thai, gây ra hội chứng thủy đậu bẩm sinh, các dị tật bẩm sinh như dị tật ở sọ, dị tật ở não, đục thủy tinh thể, điếc, động kinh, chậm phát triển tinh thần vận động… hoặc trẻ sinh non, nhẹ cân.
Khi bị thủy đậu, người bệnh có các triệu chứng như: mệt mỏi, nhức đầu, sốt nhẹ, đau họng và xuất hiện các nốt ban đỏ trên da, thường bắt đầu ở vùng đầu, mắt rồi lan ra các bộ phận khác và toàn thân.
Hiện nhiều người vẫn còn tin rằng thủy đậu chỉ là bệnh lành tính, và hậu quả chỉ dừng lại ở các nốt mụn nước nổi vài ngày trên da. Tuy nhiên nếu không theo dõi và điều trị đúng cách, thủy đậu có thể gây các biến chứng nghiêm trọng như: zona thần kinh (hay còn gọi là giời leo, giời bò), nhiễm trùng huyết, viêm tai, viêm thanh quản, viêm phổi, viêm thận cấp… thậm chí là tử vong.
Thời gian nhiễm bệnh kéo dài, từ trước khi nổi ban đỏ mụn nước 1-2 ngày, người bệnh mang virus đã có khả năng lây bệnh cho những người khác, và khả năng lây lan này còn kéo dài nhiều ngày sau khi mụn nước đã đóng vảy. Do vậy, cách ly người bệnh là việc làm bắt buộc để phòng tránh lây nhiễm bệnh cho người xung quanh, đặc biệt trong gia đình, trường học, công sở…
⇒ Xem thêm: Thủy đậu ở người lớn: Triệu chứng và biến chứng nguy hiểm.
Bị thủy đậu có quan hệ được không?
KHÔNG NÊN! Virus gây bệnh thuỷ đậu không lây qua đường tình dục mà sẽ lây qua đường hô hấp, thông qua việc người lành hít phải các giọt bắn li ti của người bệnh hoặc qua đường tiếp xúc trực tiếp với các nốt mụn nước thủy đậu bị vỡ ra, bất cứ hành động tiếp xúc thân mật nào cũng có thể lây truyền virus thuỷ đậu..
Vậy nhiều người thắc mắc rằng bị thuỷ đậu quan hệ có sao không? Bác sĩ Nguyễn Lê Nga lý giải, trên 90% người chưa có miễn dịch với thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin sẽ bị lây nhiễm nếu tiếp xúc với virus gây bệnh. Do đó, nếu bạn chưa từng mắc bệnh hoặc chưa tiêm vắc xin thủy đậu nếu tiếp xúc “gần gũi” với người bệnh sẽ có xác suất nhiễm bệnh rất cao. Do đó, để bảo vệ cho chính bản thân cũng như vợ, chồng, người bạn tình, đối tác,… bạn nên kiêng cữ chuyện “chăn gối” nếu đang mắc thuỷ đậu.
Để hạn chế nguy cơ lây nhiễm virus cho người lành, người bệnh luôn phải giữ khoảng cách, thực hiện đeo khẩu trang, tránh tiếp xúc trực tiếp các hành động, đặc biệt hôn hay quan hệ tình dục. Người bệnh chỉ nên sinh hoạt tình dục bình thường khi đã khỏi bệnh – thời điểm các nốt thủy đậu đã khô, đóng vảy và bong tróc, đồng thời không xuất hiện thêm mụn nước nào mới trên cơ thể.
Làm sao để phòng ngừa bệnh thủy đậu lây nhiễm?
Dưới đây là một số cách phòng ngừa bệnh thủy đậu đơn giản, hiệu quả được các cơ quan y tế và chuyên gia khuyến cáo:
1. Tiêm vắc xin thủy đậu
Thuỷ đậu chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tiêm vắc xin là phương pháp phòng bệnh tốt nhất, an toàn, tiết kiệm với hiệu quả phòng bệnh đến 88-98% nếu trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn được tiêm chủng đủ mũi.
Theo thống kê của CDC Mỹ, đầu những năm 1990, mỗi năm có hơn 4 triệu người mắc, 10.500 – 13.000 người phải nhập viện điều trị và 100 -150 người tử vong do thủy đậu. Năm 1995, vắc xin thủy đậu được sử dụng rộng rãi ở Mỹ. Kể từ khi có vắc xin, trong 25 năm đầu tiên của chương trình tiêm chủng thủy đậu, vắc xin đã giúp ngăn ngừa khoảng 91 triệu ca mắc bệnh, 238.000 ca nhập viện và 2.000 ca tử vong do thủy đậu ở quốc gia này.
Hệ thống tiêm chủng VNVC với hàng trăm trung tâm tiêm chủng an toàn, uy tín đang có đầy đủ các loại vắc xin cho trẻ em và người lớn từ các hãng dược phẩm trong và ngoài nước, trong đó có đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh thủy đậu an toàn, chất lượng cao, được nhập khẩu chính hãng là Varilrix (Bỉ), Varivax (Mỹ), Varicella (Hàn Quốc) cho trẻ em và người lớn với lịch tiêm chủng cụ thể như sau:
Tên vắc xin Varivax/Varicella Varilrix Nước sản xuất Mỹ/Hàn Quốc Bỉ Bản chất Vắc xin sống, giảm độc lực Vắc xin sống, giảm độc lực Đối tượng Trẻ từ 12 tháng tuổi và người lớn chưa từng mắc bệnh Trẻ từ 9 tháng tuổi và người lớn chưa từng mắc bệnh Lịch tiêm cơ bản • Trẻ em từ 12 tháng tuổi đến trẻ 12 tuổi: Tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng.
• Trẻ em từ 13 tuổi và người lớn: Tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.
Lưu ý, phụ nữ cần hoàn tất lịch tiêm trước khi có thai ít nhất 3 tháng để đảm bảo hiệu quả miễn dịch và an toàn cho em bé.
• Trẻ em từ 9 tháng tuổi đến trẻ 12 tuổi: Tiêm 2 mũi cách nhau 3 tháng.
• Trẻ em từ 13 tuổi trở lên và người lớn: Tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.
Lưu ý, phụ nữ cần hoàn tất lịch tiêm trước khi có thai ít nhất 3 tháng để đảm bảo hiệu quả miễn dịch và an toàn cho em bé.
2. Hạn chế tiếp xúc với người thủy đậu
Virus thủy đậu có khả năng lây truyền cao giữa người bệnh với người lành. Vì vậy, người khỏe mạnh không nên tiếp xúc gần với người nghi nhiễm bệnh hoặc người bệnh. Đồng thời, người bệnh nên tránh tiếp xúc với người khỏe mạnh, đặc biệt là những nơi công cộng như trường học, khu vui chơi, văn phòng… để tránh lây lan virus trong cộng đồng. Đây là biện pháp vừa giúp bảo vệ bản thân, vừa giảm nguy cơ lây bệnh cho người khác, tránh bệnh bùng phát thành chùm ca bệnh, dịch ở cộng đồng.
3. Vệ sinh cơ thể, đồ dùng, môi trường sống thường xuyên
Một trong những cách tốt nhất để ngăn ngừa mắc virus, vi khuẩn truyền nhiễm, ví dụ như virus gây bệnh thủy đậu là thực hiện vệ sinh đúng cách. Một số kỹ thuật hữu ích bao gồm:
- Rửa tay bằng xà phòng và nước ấm trong ít nhất 20 giây, rửa tay trước khi ăn, rửa tay sau khi đi vệ sinh, rửa tay sau khi tiếp xúc với các bề mặt nghi ngờ có chứa mầm bệnh;
- Sử dụng các đồ dùng sinh hoạt vệ sinh riêng;
- Làm sạch và khử trùng môi trường sống và các bề mặt thường xuyên có nhiều người tiếp xúc;
- Kiểm soát tốt bệnh lý nền nếu có, chẳng hạn như hen suyễn, tiểu đường, bệnh tim…
4. Nên làm sạch và khử trùng các vật dụng của người bị thủy đậu
Theo Bộ Y tế, virus thủy đậu có thể tồn tại ở bên ngoài môi trường bình thường, virus sống được vài ngày trong vảy thủy đậu bong ra trong không khí. Virus dễ bị tiêu diệt bởi các thuốc sát khuẩn thông thường. Do đó, các đồ dùng cá nhân, quần áo, khăn mặt của người bệnh cần được giặt thật kỹ, giặt riêng với các thành viên khác trong gia đình để ngăn lây nhiễm. Đồng thời, áo quần phải được phơi nắng, là ủi kỹ trước khi sử dụng, không để chung với đồ dùng của người khác để tránh lây bệnh.
Cách để bệnh thủy đậu nhanh khỏi hơn, không bị biến chứng
Bệnh thủy đậu hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chỉ áp dụng các biện pháp điều trị để làm giảm triệu chứng. Bệnh lành tính, nhưng vẫn có thể để lại biến chứng, do đó, người bệnh cần lưu ý thực hiện những điều dưới đây để bệnh mau khỏi, an toàn và không để lại biến chứng:
1. Không nên tác động mạnh làm nốt thủy đậu bị vỡ
Các tổn thương mụn nước to, bên trong chưa đầy dịch, gây ngứa là tình trạng thường gặp của bệnh thủy đậu khiến người bệnh dễ cào, gãi gây trầy xước. Nếu các nốt mụn nước thủy đậu bị vỡ mà không được xử lý đúng cách, kịp thời sẽ rất dễ lây sang các vùng da lành khác hoặc gây nhiễm trùng da, dẫn đến vùng da khó lành, để lại sẹo lõm ảnh hưởng nghiêm trọng thẩm mỹ.
Vì thế, dù ngứa ngáy khó chịu thì người bệnh cũng cần kiêng chạm, chà xát, gãi, nặn… vào các nốt mụn nước. Đồng thời nên mặc đồ rộng rãi, thoáng khí, thấm hút mồ hôi tốt để hạn chế các ma sát lên các nốt và vùng da.
2. Bôi, uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ
Thủy đậu là bệnh lành tính, tuy nhiên người bệnh nên đi khám và tuân thủ chỉ định bôi, uống theo theo hướng dẫn của bác sĩ.
Với các nốt thủy đậu trên cơ thể, người bệnh có thể dùng các loại thuốc bôi ngoài da như thuốc tím để giúp kháng viêm và ngăn ngừa sẹo. Nếu chẳng may khi mụn nước bị vỡ ra, có thể sử dụng dung dịch xanh Methylen bôi lên để khử trùng, kháng nhiễm trùng. Người bệnh không được dùng thuốc mỡ Tetaxilin, Penixilin hay thuốc đỏ bôi lên vết thương, không dùng kem trị ngứa chứa Phenol cho trẻ dưới 6 tháng tuổi và phụ nữ mang thai vì sẽ gây ra những hậu quả không đáng có.
⇒ Hãy xem thêm: 8 cách chữa thủy đậu ở người lớn nhanh nhất và an toàn.
3. Bổ sung dinh dưỡng hợp lý
Chế độ dinh dưỡng hợp lý, khoa học rất quan trọng với người bệnh thủy đậu. Người bệnh nên ăn thanh đạm, đầy đủ các chất dinh dưỡng và dưới dạng thức ăn lỏng, dễ tiêu hóa như cháo đậu xanh, cháo gạo lứt, cháo tiểu mạch, các loại súp lỏng, súp rau củ… các loại thực phẩm, rau xanh như măng tây, chuối, đậu đỏ, đậu xanh, đậu đen, khoai tây, cà rốt, củ cải trắng, bí đao, rau bồ ngót, rau sam, rau má, rau dền, cải thảo, cải bắp, rau diếp, ngải cứu….
Đặc biệt, người bệnh cần tăng cường các thực phẩm chứa nhiều vitamin C như: chanh, cam, bơ, dâu tây, kiwi, lê, dưa hấu, dưa leo, cà chua… bởi vitamin C giúp cơ thể tăng cường sức đề kháng, chống nhiễm trùng, tăng sản sinh ra collagen, phòng nguy cơ sẹo lõm từ các nốt thủy đậu.
Người bệnh cần tránh ăn các loại gia vị cay nóng như gừng, hành, tỏi, ớt, hạt tiêu, cà ri, mù tạt, rau mùi; các loại thịt như dê, gà, ngan, ngỗng, lươn; các loại hải sản (tôm, cua, sò, ốc…); các trái cây như trái vải, long nhãn, mận, xoài chín, mít, hồng, anh đào; các chất nhiều béo như hạt dẻ, đậu phộng, hạt dưa,… các loại bánh rán, các thức ăn chiên xào, mỡ động vật… Đặc biệt, cần kiêng nhục quế vì có tính nóng, không thích hợp cho bệnh nhân thủy đậu.
Sau khi lành bệnh, các vết thương bắt đầu khô miệng và lên da non, nên sử dụng nghệ tươi ngay lúc này để trị sẹo lõm sau thủy đậu.
4. Kiêng khem đúng cách
Dân gian thường quan niệm mắc thủy đậu kiêng tắm, kiêng gió nên trùm chăn kín để tránh mụn nước mọc thêm. Tuy nhiên, quan niệm này là không đúng, vì có thể gây mất vệ sinh trên da, dẫn tới bội nhiễm. Thay vào đó, người bệnh cần tắm bằng nước ấm, vệ sinh cơ thể hàng ngày sẽ giúp người bệnh dễ chịu hơn, giảm nhẹ tình trạng ngứa ngáy do thủy đậu.
Bác sĩ Nguyễn Lê Nga khuyên, người bệnh tuyệt đối không dùng các loại nước lá để tắm, chà xát lên da, điều này dễ gây nhiễm trùng và các biến chứng nặng nề. Người bệnh không được dùng cồn hoặc các chất sát khuẩn mạnh để vệ sinh các vết thương.
⇒ Xem chi tiết hơn: Bệnh thủy đậu nên kiêng gì?
Kết luận
“Bị thuỷ đậu có quan hệ được không” là thắc mắc của nhiều cặp đôi hay vợ chồng khi có một người bị thủy đậu. Qua những chia sẻ trên, hy vọng bài viết đã cung cấp đầy đủ thông tin khoa học, chính thống và hữu ích về bị thuỷ đậu có quan hệ được không hay bị thuỷ đậu quan hệ có sao không. Thủy đậu là bệnh dễ lây nhiễm, do đó việc phòng bệnh chủ động, trong đó tiêm vắc xin là cách đơn giản, tiết kiệm và dễ thực hiện.